is de naam voor verschillende ziektebeelden:
a. een ontsteking in de mondholte, veroorzaakt door een bepaalde gistsoort (Candida of Monilia of Oidium albicans) en voorkomende bij ernstig ondervoede, zwaar zieke individuen, vnl. fleskinderen;
b. een groep ziekten, die als hoofdkenmerk hebben een vorm van vetdiarrhee en de gevolgen daarvan. Al enige eeuwen is bekend de tropische spruw, in 1837 werd zij uitvoerig beschreven door W. F. Bosch. Deze ziekte komt verreweg het meest voor in Z.O.-Azië. De voornaamste verschijnselen zijn diarrhee, vooral in de ochtenduren (waarbij de ontlasting grauwgrijs, volumineus en brijig tot zalfzachtig is), pijnlijke plekjes op de tong (aphthae tropica:), vermagering en anaemie. De ontlasting bevat zeer veel gesplitst vet, dus vetzuren en vetzepen.
De tropische spruw ontstaat niet zelden acuut, soms enige tijd na het doormaken van bacillaire dysenterie en bijna uitsluitend bij Europese volwassenen. De oorzaken zijn onbekend. Er bestaat bij deze ziekte een stoornis in de resorptiefunctie van de dunne darm, die anatomisch echter niet duidelijk is veranderd; deze stoornis betreft niet uitsluitend de vetzuren maar ook de koolhydraten, terwijl de slechte resorptie der vetzuren tevens de opneming van bepaalde vitamines, van calcium en van kalium bemoeilijkt. De verschijnselen, die zich bij ernstige en langdurige spruw op den duur ontwikkelen, kunnen bijna alle ongedwongen door die resorptiestoomissen worden verklaard. Bij de behandeling is het dieet hoofdzaak; dit dient heel weinig vet en zetmeel te bevatten, moet in hoofdzaak bestaan uit melk, vlees en vruchten en rijk zijn aan vitamines.
In het bijzonder hebben foliumzuur en vitamine B12 vaak een gunstige invloed evenals leverinjecties. Als er tijdig een juiste behandeling wordt ingesteld, is de prognose goed, al blijft de darmfunctie in de tropen vaak nog jaren labiel. Bij vrouwen ontstaan resp. verergeren de verschijnselen vaak tijdens de zwangerschap.
In gematigde luchtstreken komt, veel zeldzamer, een ziektebeeld voor, dat uitermate veel op de tropische spruw gelijkt, maar gewoonlijk sluipend begint, chronisch wordt en veel minder reageert op de behandeling, al is een aanmerkelijke verbetering meestal wel te bereiken. Dit is de niet-tropische of inheemse spruw, ook idiopathische steatorrhoe genoemd. De meningen zijn verdeeld over de vraag of de tropische en de niet-tropische spruw in wezen dezelfde ziekte zijn; zolang wij de oorzaken niet kennen, blijven de discussies onvruchtbaar. Spruw moet worden onderscheiden van andere ziekten, die aanleiding kunnen geven tot steatorrhoe (vetdiarrhoe) zoals aandoeningen van de alvleesklier, chronische ontstekingen van de dunne darm, tuberculose der mesenteriale lympheklieren e.a. Bij jonge kinderen kent men een vorm van idiopathische steatorrhoe, die aanleiding geeft tot spruwverschijnselen en achterblijven in groei; dit is de ziekte van Gee-Herter (syn. coeliakie, intestinaal infantilisme).
DR H. J. VIERSMA.
