noemt men, indien men niet te nauwkeurig te werk gaat, zowel het gewicht (in grammen) van 1 cm3 van een stof, als ook de verhouding van de gewichten van een volume van die stof en van een even groot volume water van 4 gr. C.
Voor nauwkeuriger definities zie men dichtheid en gewicht. Terwijl voor vaste stoffen en vloeistoffen het s.g. slechts weinig van de temperatuur en vrijwel niet van de druk afhangt, is dat met gassen niet het geval. Men geeft hiervoor meestal de dichtheid op t.o.v. lucht (s.g. bij 0 gr. C. en 1 atmosfeer 0,001293) of t.o.v. waterstof (s.g. 0,0000899). Dit is dan de verhouding van de gewichten van gelijke volumina bij gelijke druk en temperatuur van het gas en van waterstof (of lucht) (zie dampdichtheid). De bepaling van het soortelijk gewicht van vloeistoffen geschiedt eenvoudig door het gewicht daarvan te vergelijken met dat van eenzelfde volume water, doordat men hetzelfde vat, een zgn. pyknometer, eerst met water, daarna met de te onderzoeken vloeistof weegt.
Voor dergelijke doeleinden dienen ook de areometers en areopyknometers. Het soortelijk gewicht van vaste lichamen wordt gewoonlijk aldus bepaald, dat men het absolute gewicht daarvan en het gewichtsverlies bij het onderdompelen in water bepaalt met de hydrostatische balans. Het soortelijk gewicht van kleine voorwerpen, bijv. hagelkorrels, bepaalt men met de pyknometer. Men brengt daartoe de korrels in het flesje en bepaalt, hoeveel water men moet toevoegen om dit geheel te vullen. Het verschil tussen dit volume en de inhoud van het flesje is het volume der voorwerpen. Het soortelijk gewicht van poedervormige lichamen vindt men, door een vloeistof te zoeken, waarin dit poeder juist zweeft; het soortelijk gewicht van dit poeder is dan gelijk aan dat der vloeistof.In de bijgaande tabel zijn de soortelijke gewichten van de voornaamste elementen opgenomen. De gasvormige elementen zijn weggelaten, behalve waterstof, stikstof en zuurstof, die als vloeistof bij hun kookpunt zijn opgenomen. Van enkele elementen zijn verschillende modificaties genoemd, vloeibare zwavel is bij het smeltpunt opgenomen. De andere waarden zijn die bij kamertemperatuur.
SOORTELIJK GEWICHT VAN ELEMENTEN
Element Symbool Soortelijk
Gewicht
Aluminium Al 2,69
Antimoon Sb 6,69
Arseen As 5,72
Barium Ba 3,74
Beryllium Be 1,86
Bismuth Bi 9,80
Borium B 3,33
Broom Br 3,14
Cadmium Cd 8,64
Caesium Cs 1,87
Calcium Ca 1,54
Cerium Ce 6,8
Chroom Cr 7,1
Cobalt Co 8,8
Gallium Ga 5,9
Goud Au 19,3
Hafnium Hf 13,3
Indium In 7,3
Iridium Ir 22,5
Jodium J 4,93
Kalium K 0,86
Koolstof (diamant) C 3,5
Koolstof (grafiet) 2,2-2,3
Koper Cu 8,93
Kwikzilver Hg 13,56
Lithium Li 0,53
Lood Pb 11,34
Magnesium Mg 1,74
Mangaan Mn 7,3
Molybdeen Mo 10,2
Natrium Na 0,97
Nikkel Ni 8,8
Osmium Os 22,48
Palladium Pd 12,0
Phosphor (geel) P 1,83
Platina Pt 21,4
Rhodium Rh 12,4
Rubidium Rb 1,52
Ruthenium Ru 12,3
Seleen (grauw) Se 4,80
Silicium Si 2,34
Stikstof N 0,80
Strontium Sr 2,6
Tantalium Ta 16,6
Telluur Te 6,2
Thallium Tl 11,8
Thorium Th 11,7
Tin (wit) Sn 7,28
Tin (grauw) 5,6
Titaan Ti 4,5
Uranium U 18,7
Vanadium V 5,9
Waterstof H 0,70
Wolfraam W 19,1
IJzer Fe 7,86
Zilver Ag 10,50
Zink Zn 7,12
Zirconium Zr 6,5
Zuurstof O 1,12
Zwavel (rhomb.) S 2,07
Zwavel (mon.) 1,96
Zwavel (amorf.) 1,92
Zwavel (vloeib.) 1,81
