of rugbyvoetbal is ontstaan in 1823, toen de Engelse student W. W.
Ellis bij het dagelijkse balspel aan de school te Rugby de bal opnam en daarmede de grondslag legde voor het spel, dat als rugby eens zo een enorme vlucht zou nemen. Nadat verschillende public-schools het spel in een of andere vorm hadden overgenomen, werd in 1861/’62 de eerste rugbyclub opgericht. In het seizoen 1871 /’72 vond de eerste ontmoeting plaats tussen de ploegen van Oxford en Cambridge, welke ontmoeting sindsdien nog ieder jaar wordt gehouden en tienduizenden belangstellenden trekt.In 1871 werd met de oprichting van de Rugby Football Union enige vorm gegeven aan spelregels
en aantal spelers, dat aanvankelijk onbeperkt was. In 1877 werd besloten het aantal spelers per ploeg terug te brengen van 20 op 15 nl. 8 voorwaartsen, 2 halfbacks, 4 driekwarten en 1 fullback.
Rugby wordt gespeeld op een rechthoekig terrein (100 × 75 yards) met een ovale bal; het doel is de bal bij de tegenpartij over de achterlijn te „drukken”, hetgeen drie punten oplevert (try). Hierna wordt het ovaal evenwijdig aan de zijlijn in het veld teruggebracht en indien het lukt dit over de dwarslat van de H-vormige goal te schieten, dan is de try in een goal geconverteerd (5 punten). Ook mag men de bal in het spel op de grond stuiten en direct over de dwarslat trappen. Lukt dit dan wordt een zgn. „dropped goal” toegekend, welke aanvankelijk 4 doch later 3 punten opleverde (wijziging spelregels). De bal mag bij rugby zowel met de voet als met de hand worden gespeeld met dien verstande dat het ovaal slechts met de hand achterwaarts mag worden overgegeven. Met de voet mag voorwaarts worden gespeeld. Lichte overtredingen worden met een zgn. „scrummage” gestraft, waarbij de acht voorwaartsen van ieder team in gebukte houding tegenover elkaar gaan staan en de scrumm-half de bal met de hand tussen de spelers werpt die slechts hun voeten mogen gebruiken om het ovaal verder te dirigeren.
De acht voorwaartsen verrichten het zware veldwerk en de driekwarten die achterwaarts zijn opgesteld hebben de taak de bal op te brengen daarbij gesteund door de fly- en scrumm-half.
Het is geoorloofd een tegenstander op faire wijze aan te vallen, de zgn. tackle, een der voornaamste onderdelen van het rugbyspel. Rugby wordt thans vrijwel in alle landen ter wereld gespeeld. Zuid-Afrika is een bijzondere bakermat voor deze sport geworden. Het team van de Springbokken is vrijwel niet te kloppen.
Rugby kent geen competitie-systeem, waardoor de introductie in Nederland niet die vorm heeft gevonden welke de oprichters van de Nederlandsche Rugbybond zich in 1932 hadden gedacht.
In Wereldoorlog I waren het de geïnterneerde Engelse militairen en de Zuidafrikaanse studenten die het spel hier invoerden. De Delftse studenten zijn het sindsdien trouw gebleven. Amsterdam, Het Gooi, Delft, Rotterdam, Den Haag, Den Helder, Amersfoort en Neyenrode hebben een of meer rugby-vijftientallen.
H. J. BOHLMEIJER
