Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-06-2022

Pieter van abeele

betekenis & definitie

zilversmid en médailleur, in 1608 uit een Zeeuws geslacht geboren, werd in 1634 lid van het zilversmidsgilde te Amsterdam, alwaar hij tot zijn overlijden in 1684 gevestigd bleef. Hij huwde in 1638 Catharina de Baudous, dochter van den plaatsnijder en uitgever Robert de Baudous.

Van Pieter van Abeele zijn uitsluitend plaquette-penningen bekend, welke bestaan uit twee afzonderlijk vervaardigde plaquettes, die of op elkaar gesoldeerd of door een daaromheen gelegde rand samengehouden werden. Het ligt voor de hand, dat deze techniek alleen door zilversmeden is toegepast: de beroepsmédailleurs waren gewoon hun penningen te gieten of met behulp van stempels te slaan. Duidelijk zijn in het werk van Van Abeele drie stijlperioden te onderscheiden. De eerste loopt van 1650-1654 en wordt gekenmerkt door overvuldheid der penningvelden, welke vaak met gegraveerd ornamentwerk zijn versierd, en door een zeer laag gehouden reliëf. De penningen der tweede periode (1655-1658 ongeveer) hebben een nog vlak reliëf, maar onbewerkte velden, hetgeen een veel rustiger aspect geeft. In de derde periode, welke van 1658 loopt tot het einde, dus tot uiterlijk 1684, wordt het reliëf steeds forser en hoger, terwijl desondanks het geheel vloeiend en schilderachtig blijft. Van 1672 af zijn tekenen van verslapping bij den kunstenaar merkbaar.

Van Abeele heeft penningen vervaardigd ter ere of ter herdenking van (ie periode): Willem II; Maria van Engeland; Willem III als kind; Tromp; beleg van Amsterdam in 1650; voltooiing van de beurs te Amsterdam. Verder enkele huwelijkspenningen. (2e periode): Willem I; Maurits; Frederik Hendrik; Brederode; Willem III; Karel Gustaaf, Koning van Zweden; het verkrijgen door Amsterdam van Wapen en Keizerskroon. Voorts huwelijkspenningen; een dooppenning; begrafenispenningen. (3e periode): Geertruydt Hooftman; Ruse; Karel I en Karel II, koningen van Engeland; Willem III te paard; Henry, hertog van Gloucester; Karel Gustaaf van Zweden; Abraham Alewijn; de Ruyter; kardinaal Mazarin; tocht naar Chatham; huwelijkspenning; (na 1672): Johan de Witt; Willem III; zes Prinsen van Oranje-Nassau. MR J. W. FREDERIKS

Lit.: C. A. Begeer, Over Penningkunst, in „Onze Kunst” 0909); C. A. Löhr, De Ned. medaille in de 17de eeuw; J. W. Frederiks, De meesters der plaquette-penningen (1943, blz. 5-22).

< >