broer van Willem (zie hierna), Nederlands dichter (Leeuwarden 2 Apr. 1711 - Wolvega 7 Sept. 1779), studeerde te Franeker en Utrecht en werd in 1734 burgemeester van Sloten en historieschrijver van Friesland en in 1742 grietman van West-Stellingwerf. Later was hij lid der Staten van Friesland, van de Raad van Staten, der Admiraliteit van Amsterdam, der Staten-Generaal, gedeputeerde te velde.
Als een trouw vriend van het Huis van Oranje vond hij in Willem IV en zijn gemalin beschermers, maar verwierf hij zich ook talrijke vijanden. Hij werd beschuldigd van het plegen van bloedschande met zijn eigen dochters, waardoor hij zich uit het openbare leven moest terugtrekken (1760); later hebben Bilderdijk en Van Vloten {Een edelman onder de ploerten, in: De levensbode, V, 1870) hem van schuld vrijgepleit.Van Haren vestigde zich toen te Wolvega, maar vond ook hier geen rust. In 1769 trachtten zijn vijanden door middel van inbraak belangrijke papieren in handen te krijgen. Door de brand in 1776 werd zijn boekerij vernietigd. Als dichter is Van Haren het meest bekend geworden door De Geuzen (eerst verschenen onder de titel Aan het Vaderland, 1769; 5de dr., door Bilderdijk bezorgd en omgewerkt, 1785; 7de dr., 1830; met inl. en aant. d. A. Staken-burg, Utrecht 1943), waarin hij de heldendaden der vaderen in de strijd tegen Spanje verheerlijkt.
In dit, als in zijn overige, minder belangrijke poëzie, verraadt zich zijn verfranste opvoeding door een onvoldoende beheersen van het Nederlands. Opmerkelijk is ook zijn drama Agon, dat in Nederlands-Indië speelt en waarin hij opkomt voor de inlanders tegen de intrigues van de Compagnie. Op grond daarvan heeft men in Van Haren een voorloper van Multatuli willen zien.
Bibl.: De koophandel (lierzang, 1769); Agon, sultan van Bantam (treurspel, 1769); Willem de Eerste (treurspel, 1773 en 1779); De Herschijning (lierzang, 1776); De landbouw (lierzang, 1777); De vrijheid (lierzang, 1778); De koopman (1778); De Staatsman (1778); Pietje en Agnietje of de Doos van Pandora (toneelspel, 1779).
Lit.: J. van Vloten, Dichterlijke werken van Willem en Onno Zwier van Haren, met levensbeschrijving (Deventer 1871-1874); Van Heeckeren, Een voorganger van Multatuli, in: Taal en Letteren IV (1894) ; W. M. F. Mansveld, O. Z. v. H. geen voorloper van Multatuli, in: De Gids LXXXIV, 4 (1920). Roman: E. du Perron, Schandaal in Holland (1939).
