In de eerste twee decenniën van haar bestaan had de Nederl. Oostind.
Compagnie een zware strijd te voeren met de Spanjaarden, die o.a. de zeeweg van Oost-Azië (de Philippijnen) tot Zuid-Amerika (Peru, Chili enz.) geheel beheersten. Deze strijd, die veel geld en mensen kostte, was van eminent belang voor de Republiek der Nederlanden en van Compagnieszijde was er meermalen op aangedrongen dat de Staten-Generaal die kosten geheel of gedeeltelijk op zich zouden nemen. Zowel prins Maurits als zijn neef, Willem Lodewijk, waren er sterk voor, dat de Republiek een expeditie tegen het dorado der Spanjaarden zou uitrusten. Na lange discussies kwam eindelijk een overeenkomst tot stand volgens welke de Staten en de Compagnie gezamenlijk een vloot zouden uitzenden om de Spanjaarden in Zuid-Amerika te bestrijden en hun de baten van de jaarlijkse zilvervloot te ontnemen.Dit „accoort” van 12 Juli 1622 bepaalde, dat de landsregering zes welbewapende oorlogsschepen beschikbaar zou stellen, waar de Compagnie er vijf zou bijvoegen. Deze vloot zou door Straat le Maire en om Kaap Hoorn naar Chili zeilen. De leiding berustte bij de kapitein-generaal Jacques l’Hermite, de vice-admiraal Geen Huygen Schapenham en de schout-bij-nacht Jan Willems Verschoor, alle drie oud-dienaren van de Compagnie. Wegens het aandeel dat prins Maurits en zijn neef in de voorbereiding hadden gehad, noemde men de gecombineerde scheepsmacht de Nassause vloot.
Het duurde nog tot Apr. 1623 eer de vloot uit het Goereese Gat zeewaarts zeilde. Een vol jaar later kreeg men de Chileense kust in zicht en 9 Mei 1624 kwam men voor anker op de rede van Lima. Er werd enige malen vrij hevig gevochten, maar de Spanjaarden waren klaarblijkelijk voorbereid en van Nederlandse successen was geen sprake. Bovendien overleed l’Hermite op de rede van Lima en in Nov. 1624 besloot Schapenham naar Indië over te steken. De 6de Mrt 1625 kwam de vloot op Ternate aan. Van de door het land uitgeruste oorlogsschepen heeft de Compagnie er twee gekocht en de overige zijn om Kaap de Goede Hoop thuisgevaren.
DR F. W. STAPEL
Lit.: Pieter van Dam, Beschryvinghe van de Oostind. Compagnie, iste boek, dl II (uitg. F. W. Stapel, Rijks Geschiedk. Publ., gr. ser., LXVIII, 1929), passim.
