Oostenrijks historicus (Stuttgart 2 Mrt 1865 - Wenen 14 Nov. 1924), zoon van de schrijver Moritz Hartmann, die wegens deelneming aan de revolutie van 1848 twintig jaar in ballingschap had moeten leven, studeerde te Wenen en te Berlijn o.m. onder leiding van O. Hirschfeld en Th.
Mommsen. Hij wijdde zich vooral aan de studie van de overgangsperiode van de latere Oudheid tot de Middeleeuwen, als ook van de middeleeuwse geschiedenis van Italië en Byzantium, waarbij de sociale en economische problemen zijn bijzondere aandacht hadden. Zijn voornaamste werk is de Geschichte Italiens im Mittelalter, dat echter niet werd voltooid en slechts tot de 11de eeuw reikt. Hij maakte deel uit van de redactie van het Vierteljahrschrift für Sozial- und Wirtschaftsgeschichte. Daarnaast bewoog hij zich ook op politiek gebied. Hij behoorde tot de sociaal-democratische partij en hield zich vooral bezig met het vraagstuk van de volksontwikkeling; hij zorgde voor de oprichting van een volksuniversiteit te Wenen. In 1918 werd hij gezant te Berlijn, waar hij ten zeerste ijverde voor de aansluiting van Oostenrijk bij Duitsland. Pas in 1922 werd hij tot hoogleraar te Wenen benoemd.Bibl.: Untersuchungen zur Geschichte der byzantinischen Verwaltung in Italien (1889); Gregorii I. Registrum (in Monumenta Germaniae Historica, Epist., 2 dln, 1892); Ecclesiae S. Mariae in Via Lata tabularium (3 dln, 1895-1913); Corporis chartarum Italiae specimen (1902); Der Untergang der antiken Welt (1903); Zur Wirtschaftsgeschichte Italiens im frühen Mittelalter (1904); Theodor Mommsen, eine biographische Skizze (1908); Der Krieg in der Weltgeschichte (Wien 1914); Geschichte Italiens im Mittelalter (I-IV in 6 dln, 1897-1915; in de door K. Lamprecht uitgeg. Allg. Staatengesch.); Römische Gesch. (1916); Kurzgefasste Gesch. Italiens (1924).
Lit.: St. Bauer, E. Ciccotti, G. Salvioli en E. Stein, in: Viertelj. Schr. f.
Sozialu. Wirtschaftsgesch., dl 18, blz. 335 v.; F. Schneider, in: Hist. Viertelj. Schr. dl 22, blz. 563; Lenel in: Hist. Zschr. dl 131, blz. 571.
