Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

Lucas CRANACH

betekenis & definitie

de Oudere, Duits schilder, graveur en tekenaar voor houtsneden (Kronach, Oberfranken, Oct. 1472-Weimar 16 Oct. 1553), leerling van zijn vader Hans, was waarschijnlijk tot 1498 in zijn geboortestreek werkzaam. Ca 1500 ging hij naar Wenen (hij verbleef er in 1503) en van 1505 af was hij hofschilder van de Saksische keurvorst Frederik de Wijze te Wittenberg.

Hij bekleedde bovendien de functie van raadsheer en burgemeester. In 1508 bezocht hij de Nederlanden, waar Gossaert’s werk indruk op hem gemaakt schijnt te hebben. Zeer bekend is zijn Rust op de vlucht naar Egypte (1504) te Berlijn, door de idyllische weergave van het zeer gedetailleerde landschap. Naast religieuze werken kwamen uit Cranach’s werkplaats ook mythologische en allegorische voorstellingen.

Het is van dergelijke schilderijen echter vaak moeilijk uit te maken of zij eigenhandig door hem uitgevoerd zijn. Veel liet hij o.a. over aan zijn zoons Hans en Lucas. Zijn naakte-vrouwenfiguren krijgen geleidelijk een meer schematisch, enigszins gekunsteld en precies karakter, bijna vlak, slechts zeer licht gemodeleerd en met steeds sterker accent op de contouren tegen effen fond. Cranach was een groot portrettist die de grote contour met gedetailleerde binnentekening wist te combineren.

De kwaliteit van zijn werk is zeer ongelijk, maar aangenomen moet worden, dat hij vooral in zijn latere levensjaren veel werk aan helpers overliet.Lit.: F. Lippmann, L. Gr. (Berlin 1895); E, Fleichsig, Cranachstudien I (1900): Idem, Tafelbilder L. C.’s (1900); E.

Heyck, L. G. (1908); Handzeichnungen, hrsg. v. C. Glaser (1922); G.

Glaser, L. Cr. (Leipzig 1923); M. J. Friedländer en J.

Rosenburg, Die Gemälde von L. Cr. (Berlin 1932); Th. L. Girshausen, Die Handzeichnungen L.

C.’s, diss. Frankf. (1936); H. Posse, L. C. (1942).

< >