(1, huisdier), Felis catus of Felis domestica, behoort tot het geslacht Felis, onderfamilie Felinae. Reeds bij de Egyptenaren (2560 v.
Chr.) werden kortharige katten vereerd en als huisdier gehouden. De Europese kortharige huiskat stamt hoofdzakelijk af van Afrikaanse voorouders, misschien met een bijmenging van de Europese wilde kat.Van de langharige rassen zijn de Angora’s of Perzische katten het meest bekend. Vermoedelijk stammen zij af van wilde Aziatische kattensoorten; zij hebben een zware lichaamsbouw. Kleurslagen zijn: wit, zwart, blauw, rood, crème, smoke (zwartachtig met lichte ondergrond), chinchilla (wit en zwart gemengd) en tabbies (met zgn. Cyperse aftekeningen in zwart op een lichtere ondergrond). Bijzonder zijn de schildpads met gemengde rode en zwarte vlekken; de katers zijn eenkleurig rood. Vruchtbare schildpadkaters zijn niet bekend.
Onder de Europese kortharige katten komen alle bekende kleuren voor. Een variëteit op het eiland Man is kortharig en staartloos. In Indonesië (ook in andere delen van Azië) is een aantal katten kortharig en/of met een geknikte staart (knoopstaart). De Siamese kat heeft een korte dichte vacht en is een zeer gracieus, beweeglijk dier, slank van type, met iets langere achterbenen. De oren zijn vrij groot, de kop is driehoekig van vorm; de blauwe ogen staan iets scheef. Zwartachtig tot bruine of wel blauwe kleur van snuit, oren, staart en benen.
De rest van het haar is van lichtbeige tot lichtbruin. Abessijnse katten zijn in Europa zeldzaam. Hun merkwaardige haarkleur ontstaat doordat ieder haartje drie kleurzones heeft, grijziggeel (basis), zwart en geelbruin (punt).
De huiskat is door haar omgang met de mensen, evenals de meeste andere huisdieren, ten opzichte van de wilde soorten sterk veranderd. Dit komt het best tot uiting in het voedsel, dat de huiskat krijgt en dat vnl. bestaat uit melk, groente, vlees en vis. Door de domesticatie is de kat gevoeliger geworden voor verschillende ziekten, zoals bijv. de algemeen bekende en gevreesde kattenziekte, die wel enigszins te vergelijken is met de hondenziekte. Neus-, keel- en darmontstekingen treden daarbij op de voorgrond. Schurft komt bij katten veel voor, gewoonlijk aan kop, oren en hals, terwijl wanneer het proces langer duurt ook de andere lichaamsdelen worden aangestoken. Door spoedig ingrijpen is dit euvel volkomen te bestrijden.
De algemene hygiëne mag daarbij niet uit het oog worden verloren; zoals het dagelijks reinigen van de kattenbak en van de ligplaats. In de zomer treft men vaak bij de katten de kattenvlo aan. Ook dit is te bestrijden. Verschillende darmparasieten komen bij de kat voor en zijn besmettelijk voor de mens. Een bijzonderheid, die men bij de katten nogal eens aantreft, is de tuberculose, die dikwijls terug te voeren is tot een besmetting veroorzaakt door de mens, doordat de katten voedselresten krijgen van de borden. Komt er een graat of een scherp voorwerp in de keel, dan ontstaat vaak een halsfistel, die gewoonlijk van tuberculeuze aard blijkt te zijn.
Katten, die met de kop schudden of de kop scheef houden, hebben een oorontsteking, die veroorzaakt wordt door parasieten of door krabben in het oor. De kat is na een jaar geslachtsrijp, de kater na 1½ jaar. De zwangerschap duurt ongeveer 2 maanden. De paartijd valt gewoonlijk tussen Januari en Mei en Juni tot Augustus, dus tweemaal per jaar. De jongen worden blind geboren. De vruchtbaarheid is onbegrensd en duurt tot op hoge ouderdom.
Lit.: E. J. Slijper, Mensen huisdier (Zutphen 1948).
(2) of cavalier, ook wel schietkat, noemde men in de vestingbouw een, meestal van grond gemaakte, hoge opstellingsplaats voor geschut op de wallen van een vesting.
