Duits rastheoreticus van Engelse afkomst (Portsmouth 9 Sept. 1855 - Bayreuth g Jan. 1927), zoon van een Brits generaal, student te Genève en Dresden, in 1889 naar Wenen gegaan, genaturaliseerd tot Duitser, heeft lang met zijn door Gobineau beïnvloede theorieën opzien verwekt en trad in verscheiden werken — bovenal in zijn Grundlagen des 19. Jahrhunderts (1899, een 26ste dr. verscheen nog in 1940!) maar ook in zijn boeken over Richard Wagner, Kant en Goethe — op als strijder voor een specifiek-Germaanse, Teutoons-Duitse „Kultur”.
St. Chamberlain, die door zijn tweede huwelijk schoonzoon van Wagner werd en vele jaren in het voor zijn geest vruchtbare milieu van Bayreuth verkeerde, kent onder de grondslagen van de 19de eeuw grote waarde toe aan de rasfactor: het blanke ras en onder dit vooral de Teutonen zouden superieur zijn, de Joden bovenal ongunstige invloed hebben gehad op de Westeuropese beschaving. De Grundlagen, een kwasi-wetenschappelijke „rechtvaardiging” van het antisemitisme, werd al in het Duitsland van keizer Wilhelm II gaarne gelezen: uiteraard grepen de rastheoretici van het Nationaal-Socialisme (Alfred Rosenberg o.m.) er met voorliefde op terug. Sociologisch is het boek waardeloos; ook St.
Chamberlain’s andere publicaties zijn zeer weinig diepgaand. Karakteristiek voor zijn opvattingen is, dat hij bijv. Kant als filosoof hoger stelt dan Spinoza, alleen al omdat Kant „ariër” is.Bibi.: Das Drama Rieh. Wagners (Leipzig 1892, Paris 1894); R. Wagner (München 1896); Die Grundlagen d. 19. Jhrh. (München 1899); Parsifal-Märchen (1900); Worte Christi (1901, 4de dr. 1908), 00k i. h.
Ned. vert.; Indoarische Weltanschauung (1904); I. Kant, die Persönlichkeit als Einführung i. d. Werk (1905); Goethe (1905); Mensch u. Gott (1921).
Lit.: L. v. Schröder, H. St. Ch. (1918); A.
Rosenberg, H. St. Ch. als Verkünder u. Begründer einer deutschen Zukunft (1927); P.
Sorokin, Contemporary Sociolog. Theories (1928); M. F. A.
Montagu, Man’s most dangerous Myth: The Fallacy of Race, 2nd ed. (1946).
