(Hephaestus), Griekse god, in oorsprong uit Klein-Azië (Lykië) afkomstig en daar als aardvuur, later als god van het aardvuur vereerd. Hij is dus een Vóórgriekse godheid, door Kariërs later overgebracht naar het eiland Lemnos, waar ook aardvuur voorkomt; en van de Kleinaziatische stad Knidos naar de vulkanische Liparische eilanden; van daar naar de Stromboli en de Etna, waar hij de plaats van een oudere god innam.
Later werd hij onder de goden van de Olympos gerekend en als zoon van Zeus en Hera (of Hera alleen) beschouwd. Deze zou hem, omdat hij kreupel aan beide benen was, van de Olympos in zee hebben geworpen, waar hij door Thetis werd opgenomen. Volgens een andere sage is hij door Zeus geworpen, omdat hij bij een twist zijn moeder had geholpen, en kwam hij op Lemnos terecht, zodat hij kreupel werd. Als god van het vuur werd hij god der smeden (en later, in Athene, god der pottenbakkers). Hieruit zal zijn kreupelheid in werkelijkheid verklaard moeten worden: men gaf de god der smeden de gedaante van een aardse smid, en deze was vaak kreupel, omdat dikwijls iemand die niet strijden kon wegens een lichaamsgebrek, smid werd. Als smid vervaardigde hij kunstige voorwerpen: het schild van Achilles, beweegbare meisjes, op wie hij steunde, de wagen van Helios e.a.
Ook sloeg hij met zijn hamer op het hoofd van Zeus, zodat Athena* te voorschijn kwam, en schiep hij Pandora*. Op zijn vrouw Aphrodite nam hij wraak voor haar echtbreuk met Ares door hen, in een ragfijn net gekluisterd, aan de spot der goden prijs te geven (Homerus, Odyssea XIII, 266 vlgg.). Behalve Aphrodite wordt ook Charis zijn echtgenote genoemd. Zijn helpers waren de Cyclopen (pas later, daar zij in vulkanen wonen). De Romeinen hebben hem aan Vulcanus gelijkgesteld.In de kunst wordt hij gewoonlijk afgebeeld met hamer en tang. Waarschijnlijk behoort de tempel te Athene, die vroeger als „Theseion” bekend stond, in werkelijkheid aan Hephaistos.
