(1), Duitse kruiser in Wereldoorlog I, in 1904 op stapel gezet, waterverplaatsing 11 600 ton, werd 8 Dec. 1914 in de zeeslag bij de Falklandseilanden tot zinken gebracht.
(2), Duitse slagkruiser in Wereldoorlog II, met opgegeven waterverplaatsing 26 000 ton (in werkelijkheid bijna 40 000 ton), werd ingezet voor de handelsoorlog en boekte in de eerste jaren tal van successen (o.a. het tot zinken brengen van de Britse hulpkruiser Rawalpindi op 23 Nov. 1939 en van het vliegkampschip Glorious op 8 Juni 1940). Genoodzaakt de wijk te nemen naar Brest, wist de Gneisenau daar op 11 Febr. 1942 uit te breken en de Elbemonding te bereiken. Op 28 Mrt 1945 vond de Gneisenau in de haveningang van Gdynia als zinkschip haar einde.
Lit.: Jane’s Fighting Ships; Onze Marine, jrg 1946, p. 308, ill.; Report of the Board of Enquiry Brest to Germany on Febr. I2th 1942— (London, H.M.S.O. 1946, Cmd. 6775).
