is een schisteus metamorph gesteente, dat uit de met het blote oog zichtbare mineralen kwarts, veldspaat en mica (glimmer) bestaat. De schistositeit ontstaat door de meer of minder evenwijdige rangschikking der plaatvormige mica-kristallen.
Graniet verandert door éénzijdig gerichte druk in gneis (z dynamometamorphose). Daarnaast wordt aan gneis de algemene betekenis gegeven van schisteuze grofkristallijne gesteenten, d.w.z. zulke, waarvan de kristallen met het blote oog zichtbaar zijn. Als metamorphe gesteenten kunnen gneisen uit stollingsgesteenten ontstaan (orthogneisen) en uit sedimenten (paragneisen).
