(1) ook Erzeroem of Erziroem, Turks vilajet, groot 26 330 km2, met een bevolking van 395 800 inw., beslaat een groot deel van Armenië.
(2), hoofdstad van het gelijknamige Turkse vilajet (il), ligt op 390 59' N.Br. en 410 27'O.L.v. Gr. niet ver van de westelijke arm van de Euphraat op een ca 2000 m hoge, schrale, maar vrij goed bebouwde hoogvlakte. De stad telt (1945) 52 534 inw. (Turken en Koerden; Armeniërs zijn er niet meer). Vroeger was Erzoeroem beroemd wegens de fraaie metalen voorwerpen, die er vervaardigd werden, doch door het vertrek van veel Armeniërs naar Rusland (1829) werd zij van de beste werklieden beroofd. De straten zijn krom en nauw. De Sjifteh-minaret, een dubbele toren, is het oudste gebouw van Erzoeroem.
De vroeger belangrijke handel is zeer verminderd, sedert de PerzischEuropese handel zijn weg niet meer over de Armeense hoogvlakte neemt. Ook haar naam als markt voor pelswerk en paarden heeft de stad verloren.
Erzoeroem is zeer oud. Een veldheer van keizer Theodosius II stichtte er in de 5de eeuw de vesting Theodosiopolis ten N.W. van de stad Arsen. Toen deze in 1049 door de Seldjoeken verwoest werd, kreeg de vesting de naam Arsen-ed-Roem (he Arsen van de Romeinen), waaruit die van Erzoeroem is ontstaan. Reeds in 1049 had zij zich tot een rijke handelsplaats ontwikkeld; in 1203 viel zij in handen van de Seldjoeken. In 1242 kwam de stad in het bezit van de Mongolen en in 1517 in dat van de Turken. Niettemin bleef zij de belangrijkste stad van het gehele hoogland en telde vóór de Russische oorlog nog 80 000 inw.
Die oorlog (18281829) was beslist, toen Paskewitsj haar veroverde; zij werd echter bij de vrede van Adrianopel aan Turkije teruggegeven. In 1859 had zij veel van een aardbeving te lijden. Na 1865 werd zij van geduchte moderne versterkingswerken, o.a. een wijde gordel van forten, voorzien. Een poging van de Russen, 9 Nov. 1877, om de stad te overrompelen, mislukte. Eerst bij de wapenstilstand van Adrianopel (Febr. 1878) werd hun toegestaan Erzoeroem te bezetten, dat zij echter na de vrede van San Stefano weder ontruimden. In Wereldoorlog I werd zij 16 Febr. 1916 door de Russen ingenomen.
Nadat de stad weder Turks werd, is al wat er nog Armeens was voorgoed verdreven. H. A. BOMER
