noemt men de Wijzen uit het Oosten of de Magiërs, die volgens het verhaal van Mattheus 2:2 bij het aanschouwen van een ster naar Bethlehem reisden, om Jezus te begroeten als de pasgeboren Koning van de Joden. Uit het drietal van de geofferde gaven besloot men (sinds de 3de eeuw is dit aan te tonen uit documenten), dat er drie personen zijn geweest; vgl. reeds de geschriften van Tertullianus.
Sinds de 9de eeuw spreekt men, steunend op sommige uitspraken in het Oude Verbond, van koningen (zie Psalm 71 (72):10; Jes. 60:6). Namen (o.a. Kaspar, Melchior, Balthasar) en land van herkomst, vindt men in het Westen sinds de 7de eeuw genoemd. In het Oosten zijn de tradities meer uiteenlopend. Volgens de legende (uit de 12de eeuw stammend) zou de Heilige Helena hun gebeente naar Constantinopel hebben overgebracht en na diverse lotgevallen kwam het in de 12de eeuw naar Keulen. Hun gedachtenisfeest valt op 6 Jan., als onderdeel van het feest, dat Epiphania Domini, verschijning des Heren, wordt genoemd.Het verhaal van de Drie Koningen wordt door de meeste onafhankelijke critici als een legendarische of mythische pericoop uit het evangelie van Mattheus beschouwd. Een positieve verklaring aangaande de oorsprong van dit verhaal vermochten zij tot nu toe niet eensgezind te geven. Enigen doen beroep op het Oude Testament, anderen op een Syrische legende, weer anderen op algemeen verspreid volksgeloof. Het grootste succes behaalde de hypothese, die Mattheus’ verhaal vergeleek met de gegevens nopens de reis van koning Tiridates naar Rome onder keizer Nero. Van gelovige zijde werd gewezen op de oorspronkelijkheid van het evangelisch verhaal. Bovendien werd er naar gestreefd de historische waarschijnlijkheid van het gebeurde in het licht te stellen. Zeker is, dat in de astrologische milieus — waartoe de Wijzen of Magiërs behoorden — eschatologisch-messiaanse verwachtingen in omloop waren. Er werd onder meer historisch vastgesteld, dat Balaäm’s profetie (Num. 24:17) in het Oosten bekend was. Misschien heeft een astronomische gebeurtenis — een conjunctie van Jupiter en Saturnus — de voltrekking van de profetie aan de Magiërs bekend gemaakt. Maar dit is niet met zekerheid uit de tekst van Mattheus af te leiden. De exegeten, die de hypothese van een conjunctie van de hand wijzen, denken òf aan een meteoor òf aan een komeet. Laatste onderstelling wordt op grond van het verschijnen van de Halley-komeet in Palestina, gedurende het j aar 1910, door de bekende exegeet P. Lagrange voorgesteld (Evangile de Saint Matthieu, Paris 1923, blz. 23).
PROF. DR J. COPPENS
De middeleeuwse kunstenaars volgen de voorschriften uit de legenda aurea op. Maar zij stellen slechts een der koningen en wel Caspar als neger voor. De gewone wijze van voorstellen is deze: Melchior heeft zijn kroon afgezet. Hij knielt voor het heilige Kind, dat op de schoot van Maria is gezeten en biedt het zijn geschenken (goud, mirre en wierook) aan. Zijn beide metgezellen staan achter hem. Balthasar wijst op de ster. Beiden dragen zij de kroon op het hoofd en hun gaven in de hand. Volgens de commentatoren der middeleeuwen vertegenwoordigen zij de drie rassen der mensheid en de drie werelddelen, die hun hulde aan de Koning der schepping komen aanbieden.
Lit.: H. Kehrer, Die heiligen Dreikönige in Lit. u. Kunst (Leipzig 1908); J. J. M. Timmers, Symboliek en iconographie d. Christ. kunst (Roermond-Maaseik 1947).
