is de nationale feestdag van de Afrikaners, die thans ook door de Unie-regering erkend wordt en door een toenemend aantal Engelssprekenden wordt meegevierd op 16 Dec. „Dingaan se dag” betekent „de dag waarop Dingaan zijn gerechte straf ontvangen heeft” (vgl. „jou dag sal kom!”). De betekenis voor de Afrikaner kan vergeleken worden met die van 11 Juli — de dag van de Guldensporenslag — voor de Vlaming.
Op Zondag 16 Dec. 1838 sloegen de Voortrekkers onder Andries Pretorius een geweldige aanval af, die de Zoeloes onder Dingaan ondernamen tegen het „lager” van de Boeren aan een zijriviertje van de Tugela in Natal. De lijken van een deel der 3000 gesneuvelde Zoeloes kleurden het water rood van wat sindsdien de Bloedrivier heet. Dingaan de broer en opvolger van Tsjaka, moest vluchten en vond in 1840 de dood in Swaziland. Bloedrivier is het keerpunt in de Grote Trek (zie Voortrekkers). Het gaf de Voortrekkers gelegenheid in Natal een staat te stichten en het moedigde duizenden Boeren in de Kaap aan, zich bij de Trek aan te sluiten. Hier werden dus de grondslagen gelegd voor een blank Zuid-Afrika benoorden de Britse Kaap.De jaarlijkse viering van Dingaansdag spruit voort uit de gelofte die de Voortrekkers onder Andries Pretorius op die dag jegens God aflegden, dat zij hem tot in de verste nageslachten zouden wijden tot een dankdag aan Zijns naams gedachtenis, als Hij hun de overwinning zou geven. Op 16 Dec. 1947 is op de plaats van het lager bij Bloedrivier een monument onthuld, bestaande uit een enorme in graniet uitgevoerde en gestyleerde voorstelling van een ossenwagen, zoals de Voortrekkers die gebruikten. De vervaardiger is de Afrikaanse beeldhouwer Coert Steynberg.
PROF. DR M. BOKHORST
Lit.: G. S. Preller, Voortrekkermense (Kaapstad 1918-’25), I, 48, 178; II, 261; III, 100.
