was een Zoeloe-krijgsman en tyran (vermoord in 1828), die zijn stempel op de geschiedenis der naturellen in Zuid-Afrika heeft gedrukt. In het begin van de 19de eeuw heerste hij over een Zoeloestam ten N. van de Tugelarivier.
Met behulp van een geweldige militaire organisatie, de strengste discipline en niets ontziende wreedheid tegenover overwonnenen breidde hij sinds 1817 zijn macht uit, noordwaarts tot Delagoabaai, zuidwaarts tot de Umzimvubu. Zijn legers en die van zijn voor hem gevluchte vazal Silkaats ontvolkten grote delen van de latere Vrijstaat en Transvaal. Na zijn vermoording zette zijn broer Dingaan zijn beleid voort. Het is eerst de Grote Trek geweest die aan de barbaarse toestanden, onder de naturellen door Tsjaka’s toedoen ontstaan, weer paal en perk heeft gesteld. Tevens heeft Tsjaka, door de onrust die de verdreven stammen op de oostgrens van de Kaap veroorzaakten, en door de ontvolking van het gebied ten N. van de Oranje Rivier, meegeholpen de voorwaarden voor de Grote Trek te scheppen.Lit.: Th. Mofolo, Chaka, A Historical Romance (1931).
