of zodiak (Grieks ζῶον = dier) noemt men een gordel aan de hemel ter breedte van ongeveer 20°, waarin de vanouds bekende planeten zich bewegen. Het midden van de gordel is de schijnbare zonnebaan of ecliptica.
De gordel wordt verdeeld in 12 vakken, tekens, elk 30° lang, die de volgende namen hebben en aangeduid worden met de tussen haakjes geplaatste symbolen: Ram (♈), Stier (♉), Tweelingen (♊), Kreeft (♋), Leeuw (♌), Maagd (♍), Weegschaal (♎), Schorpioen (♏), Schutter (♐), Steenbok (♑), Waterman (♒) en Vissen (♓); in het Latijn: Aries, Taurus, Gemini, Cancer, Leo, Virgo, Libra, Scorpio, Sagittarius, Capricornus, Aquarius en Pisces.Het beginpunt van het eerste teken, het zgn. punt Ram of lentepunt, valt samen met de klimmende knoop van de zonnebaan (een van de snijpunten van aequator en ecliptica, ook wel nachteveningspunten genaamd). In dit punt bevindt de zon zich omstreeks 21 Mrt, terwijl zij dan verder de tekens van de Dierenriem in de aangegeven volgorde doorloopt. Per maand legt zij tussen de sterren gemiddeld de lengte van een teken af. Ten gevolge van de precessie verplaatst het punt Ram zich ten opzichte van de sterren, ongeveer 1° in 70 jaar; daarom zijn de tekens van de Dierenriem verschoven ten opzichte van de oorspronkelijk ongeveer met hen samenvallende gelijknamige sterrenbeelden. De klimmende knoop van de ecliptica bevindt zich thans nabij de grens tussen de sterrenbeelden Vissen en Waterman, ongeveer 40° van het sterrenbeeld Ram,waarin het zich oorspronkelijk bevonden heeft.
De Dierenriem-tekens zijn waarschijnlijk van Babylonisch-Assyrische oorsprong. Het feit, dat de zonnebaan in 12 tekens verdeeld werd, houdt vermoedelijk verband met de twaalf nieuwe manen, die in een jaar optreden. Van hun afkomst en de betrekking tussen enigszins op elkaar gelijkende indelingen en benamingen bij verschillende oude volken is nog veel duister. De Dierenriem speelt een zeer grote rol in de astrologie.
