Engels schrijver (Londen 1659 - 26 Apr. 1731), oorspr. Foe genaamd, zoon van een slager, kreeg een goede opvoeding op een school voor Dissenters, ging in de handel en reisde veel in Europa.
Hij nam deel aan de opstand van Monmouth en voegde zich in 1688 bij het leger van Willem III. Zijn satirisch gedicht The Trueborn Englishman (1701) bestreed de vooroordelen tegen een buitenlands vorst. In 1703 werd hij gevangen gezet ten gevolge van zijn ironisch pamflet The Shortest Way with the Dissenters (1702), waardoor hij in geldmoeilijkheden kwam. Hij voelde zich verongelijkt en zijn karakter schijnt er onder geleden te hebben; in de politiek werd hij onbetrouwbaar en baatzuchtig.
Van 1704-1713 gaf hij zonder verdere medewerkers driemaal per week zijn krant The Review uit en in 1706 verscheen zijn merkwaardige True Relation of the Apparition of one Mrs. Veal, een realistische reportage van een geestesverschijning.Wereldberoemd is hij geworden door Robinson Crusoe (1719), waarin hij zich een meesterlijk verteller toont; het werd onmiddellijk populair en is dit bij jong en oud gebleven. Levendig en minutieus beschrijft hij het dagelijks leven van de schipbreukeling op het onbewoonde eiland in een zakelijke, heldere stijl. Het werk was didactisch bedoeld; zelfs wordt het wel als allegorie van het leven van Defoe beschouwd. Het is gebaseerd op het avontuur van de boekanier Alexander Selkirk, die op Juan Fernandez aan land gezet werd (z Woodes Rogers, A Cruising Voyage round the World (1712, ed.
G. E. Manwaring 1928). Ook wordt als voorbeeld genoemd Beschrijvinge van het magtig Koninkrijk Krinke Kesmes door Henrik Smeeks (1691).
Er zijn ontelbare vertalingen en navolgingen van het werk verschenen; de eerste Nederlandse vertaling werd reeds in 1720 uitgegeven.
Defoe heeft enorm veel geschreven op allerlei gebied; wij noemen nog slechts A Journal of the Plague Tear (1722), dat leest als een ooggetuigeverslag, hoewel Defoe in 1665 slechts zes jaar was; Moll Flanders (1722), de roman van een misdadigster; Colonel Jack (1723). Onlangs is ook bewezen dat Captain Johnson’s A general history of the robberies and murders of the most notorious pyrates (London 1724, door R. Hennebo in het Ned. vert. 1727) van zijn hand is.
E. c. VAN DER GAAF
Bibl.: Novels and Selected Writings, 14 din (Oxford i927-28); D.’s Reviews, reproduced from the original edition, with introd. and notes by A. W. Secord, 22 din (Columbia Un. Press 1938, met index d.
W. L. Payne, 1948).
Lit : W. Minto, D. D. 1879 (Eng. Men of Letters); W.
P. Trent, D. D., how to know him (Indianapolis 1916); L. L.
Hubbard, A Dutch Source for Rob. Cr. (1921); H. Ullrich, D. ’s Rob. Cr., Die Geschichte eines vVeltbuches (1924); Herrn.
Ullrich, Zwölf Jahre Defoe-Forschung 1916-1928 in: German.Roman. Monatschr. Nov. 1929; A. W.
Secord, Studies in the narrative method of D. (1924); P. Dottin, D. D. et ses romans, 3 din (Paris 1924); Idem, La vie et aventures de D. (Paris 1925); G. Roorda, Realism in D.’s Narratives of Adventure (1929); J.
R. Sutherland, D. (1937); W. H. Staverman, R.
C. in Nederland (1907) en R. C. in Holland, Eng. Studies dl 13 (1931); Rudolf Stamm, Der aufgeklärte Puritanismus Daniel Defoes (Bern 1938); E. G.
Jacob, D. D. im Lichte der neueren Forschung in: English Studies,dl 13 (1931); Hermann M. Flasdieck, Robinson Crusoe im Lichte der neueren Forschung in: Deutsche Rundschau, Jan. 1928; J. R.
Moore, The authorship of a general history of the pirates, in: Defoe in the pillory (Bloomington 1939); H. de la Fontaine Verwey, De bibliographische gesch. v. ,,De Americaensche zeeroovers” in: Bibliotheekleven XXV (1940).
