(1) (Oekraïns: Charkiw), vroeger Slobodische Oekraïne geheten, was een 54 495 km2 groot gouvernement in Zuid-Rusland (Oekraïne), dat in het N. aan de gouvernementen Koersk en Woronesj, in het O. aan het land der Donkozakken, in het Z. aan Jekaterinoslaw en in het W. aan Poeltawa grensde, doch in 1923 werd opgeheven.
(2) of Kharkow was de hoofdstad van het voormalige Russische gouvernement Charkow, en van 1920-1934 hoofdstad van de Sovjet-republiek Oekraïne. De stad ligt op 49° 59' N.Br. en 36° 12' O.L. v. Gr. 20 km ten N.O. van Poeltawa in een heuvelachtige, ten dele moerassige streek aan de Donetz en een paar zijrivieren, welke de stad in verschillende delen splitsen. Charkow heeft (1939) 833 432 inw. en bezit niet die historische tradities als de tegenwoordige hoofdstad van de Oekraïne, Kiev, kent.
Ongeveer 300 jaar geleden gesticht op de grenzen van de toenmalige Russische staat, als een nederzetting van Krim Tataren aan de oevers van de Charkowrivier, neemt de plaats al spoedig een centrale positie in de Oekraïne in. In 1653 is de betekenis zo toegenomen dat het dan het administratieve centrum wordt van het gebied bekend als „Slobodskaya Oekraïne”, een deel van Zuid-Rusland, waar immigranten uit Polen en Letland zich mochten vestigen.
Charkow werd in later jaren de toegangspoort tot zuidelijke ijzerertsgebieden en het steenkolengebied van het Donetzbekken. Gelegen in de nabijheid van twee natuurlijke wegen naar de Zvyarte Zee, nl. de dalen van de Dnjepr en Donetz groeide het uit tot een handelscentrum van betekenis. Deze gunstige geografische ligging werkt tot op de huidige dag door. Charkow was tot 1934 de hoofdstad van de Sovjet-republiek Oekraïne.
In 1934 werd de zetel van het bestuur weer in Kiev gevestigd. Als industrieel centrum heeft Charkow echter laatstgenoemde stad overvleugeld. Het groeide uit tot een der belangrijkste fabriekssteden van Rusland, vooral van tractoren, turbogeneratoren, locomotieven, spoorwegwagons, mijnbouw- en electrische installaties. Bij Charkow komen samen de hoofdspoorlijnen van en naar Moskou, de Krim, Kiev, Dnjepropetrowsk, Cherson, Rostov en Stalingrad, terwijl thans de nieuwe belangrijke hoofdlijn voor het steenkolentransport van het Donbekken naar Moskou langs Charkow loopt.
De stad werd in Wereldoorlog II zwaar gehavend en vele fabrieken werden verwoest; het opbouwwerk is evenwel met kracht aangevat.
H. A. BOMER.
