Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

CENTURIA

betekenis & definitie

(van Lat. centum, honderd) of honderdtal, is de benaming voor een uit nominaal 100 soldaten bestaande afdeling van het voetvolk, (onder leiding van een centurio) welke als administratieve eenheid van het leger beschouwd werd, ook nog toen de manipel van twee centuriae de grondslag der legerindeling vormde.

Daarnaast is centuria de grondslag van de indeling der comitia centuriata, de volksvergadering welke in de oudere Romeinse geschiedenis als de belangrijkste gold, en die ook later nog de hoogste magistraten koos. Zij bestond in oorsprong uit 193 centuriae, voor het grootste deel verdeeld in centuriae seniorum (= van de ouderen, een soort landweer) en centuriae juniorum (= van de jongeren, het eigenlijke leger). Hierin waren 18 centuriae van de ridders, 80 van de eerste klasse, 20 van de tweede, derde en vierde klasse, en 30 van de vijfde, terwijl 5 centuriae uit handwerkslieden e.d. waren gevormd. Iedere centuria had één stem.

De ridders + eerste klasse hadden dus de meerderheid. Door de democratische beweging werd (in 241 of 220) dit veranderd. Uit ieder der 35 tribus werden 10 centuriae gevormd (5 seniorum en 5 juniorum), zodat het aantal 350 bedroeg, welke over de 5 klassen met een gelijk aantal voor ieder werden verdeeld. Met toevoeging der ridders en anderen werd het getal nu 373.

Eén centuria werd door het lot aangewezen om het eerst te stemmen (centuria praerogativa). Het overwicht der aanzienlijken was hierdoor gebroken en tevens een agrarische meerderheid verzekerd, daar onder de 35 tribus slechts 4 stadstribus waren. De centuriae bleven ook in de keizertijd bestaan.

PROF. DR J. H. THIEL.

< >