heet — naar de Franse ontdekkingsreiziger L. A. de Bougainville — het westelijkste, grootste en hoogste eiland van de Salomons-eilanden. Het behoorde met de ten W. er van gelegen Bismarck-archipel tot 1920 aan Duitsland.
In het Z. wordt het door de brede Bougainville-straat van het eiland Choiseul gescheiden, in het N. door de smalle Koning Albert-Sont van het kleine eiland Buka (Boeka). Met dit laatste beslaat het een oppervlakte van bijna 10,000 km2. Het bosrijke, dichtbevolkte eiland bereikt in de berg Balbi een hoogte van 3000 m. Ook vindt men er twee werkende vulkanen.Bougainville, in 1882 onder Duitse bescherming geplaatst, stond sedert 1899 onder bestuur van het Duitse rijk en werd in 1920 Australisch volkenbondsmandaat. Het inwonertal bedroeg met Buka samen in 1940: 49,067. Er liggen enige kleine havenplaatsjes. Begin Apr. 1942 werd Bougainville in zijn geheel door de Japanners (die reeds 24 Jan. geland waren) bezet. Zij vestigden hier hun hoofdstandpunt voor verdere acties in dit gebied en van hier uit werden de andere Salomons-eilanden bezet (het laatste, Toelagi, op 2 Juni 1942). Toen de Amerikanen het initiatief hadden hernomen en tot de aanval overgingen, was een van hun strategische manœuvres een stoot via de Salomons-archipel, de Bismarck-archipel, de Admiraliteitseilanden, de noordkust van Nieuw-Guinea, de Molukken en Celebes naar de oliecentra op Borneo.
De geallieerde aanval kwam tot Morotai in de Molukken. Als onderdeel van deze actie moest een hevige strijd om Bougainville worden gevoerd, waar de Amerikanen en Australiërs op 4 Nov. 1943 landden. De Japanners leverden niet minder dan vijf zeeslagen en zes grote luchtslagen nabij het eiland. Hoewel de bezetting tot de capitulatie van Japan op 14 Aug. 1945 wist stand te houden, verloor Bougainville door het voortschrijden van het Amerikaanse offensief in de Pacific zijn strategische betekenis.
