Italiaans politiek schrijver (Bene, in Piemonte, 1533 of 1534 - Turijn 1617) is de laatste in de reeks grote politieke auteurs van 16de-eeuws Italië (Machiavelli, F. Guicciardini, D.
Giannotti, P. Paruta) en vertegenwoordigt daarin de idee van het staatsabsolutisme gebaseerd op de beginselen van de Katholieke kerk. Hij werd jong Jezuïet, doceerde van 1565-1569 rhetoriek in Frankrijk, verbleef daarna te Milaan, Padua en Turijn, verliet in 1580 de Jezuïetenorde en was gedurende twee jaren (1582-1584) secretaris van kardinaal Carolus Borromaeus te Milaan. Zijn kennis der wereldse zaken verruimde hij tijdens een tweejaars verblijf in Frankrijk in opdracht van Karel Emmanuel I van Savoye, en veel later door een verblijf in Spanje als gouverneur van diens zoons. Van 1599 af woonde hij vrij geregeld aan het hof te Turijn, als raadsman van Karel Emmanuel, ook al schijnt hij diens plannen om het land van de Spaanse tirannie te bevrijden niet te hebben gedeeld. Onder zijn zeer talrijke geschriften staat bovenaan zijn Ragion di Stato in 10 boeken (1589), waarin hij de staatstheorieën van Machiavelli bestrijdt als indruisend tegen de waarheden des geloofs: het is, kan men zeggen, de grote poging der Contra-Reformatie om de staatkunde van de tijd weder te verzoenen met de principes van moraliteit en Christendom.
In een ander werk, Cause della grandezza delle città (Venezia 1589), toont hij zich — een novum voor zijn dagen — een vooruitziend denker over economische vraagstukken, bij wie vele latere economisten in de leer zijn gegaan, en in bevolkingspolitiek opzicht een voorloper van Malthus. Zijn Relazioni universali (in 5 dln, uitg. 1596) bevatten een menigte informaties over aardrijkskunde, geschiedenis, godsdienst, handel, enz., en een groot aantal statistieken.MR H. VAN DEN BERGH
Bibl.: Della ragion di stato, herdr. verz. d. G. Morandi (Bologna 1930); A. Magnaghi, Le Relaz. Univ. di G. B. e le origini della statistica e dell’ antropogeografia (Torino 1906).
Lit.: C. Gioda, La vita e le opere di G. B., 3 dln (Milano 1894-’95); F. Chabod, G. B. (Roma 1934).
