vezelstoffen voor het vervaardigen van borstelwaren (borstels, bezems, boenders, kwasten, penselen enz.), zijn vele en velerlei. Iedere soort borstel, bezem, kwast enz. verlangt haar eigen grondstof.
Voor zachte penseeltjes neemt men het zachte en fijne marterhaar of dassenhaar, voor de stijvere tandenborstels varkenshaar (spec. wit varkenshaar) en tegenwoordig ook nylon, voor harde bezems de dikke stijve piassave-vezels. Als borstelmateriaal komen voorts in aanmerking: takken, wortels, stro, esparto e.a. grashalmen (men denke aan de bekende heiboenders, bezems van brem en, in de laatste oorlog, aan de als surrogaat-borstel zoveel gebruikte zgn. buntwortel, afkomstig van het pijpestrootje, Molinia coerulea, een in veenstreken groeiend gras); gespleten hout of bamboe, gespleten balein, middennerven van zijslippen van palmbladeren (de bekende „sapoe lidi” uit Ned. Indië); schachten van vogelveren, al of niet gespleten; dunne reepjes hoorn; paardenhaar, al of niet in korte stukken gesneden; varkenshaar, koehaar, dassenhaar, marterhaar, berenhaar, kameelhaar enz.; bladvezels, vaak „fiber” of „fibre” genoemd, meestal afkomstig van Agave-soorten speciaal „ixtle” of „Tampico-fiber”); bassine kitoel en piassave, cocosvezel of coïr; kunstmatige vezels, bijv. kunstmatig paardenhaar, een soort dikke kunstzijde, nylon; glasvezels. Varkenshaar wordt het meest gebruikt.Als gevolg van traditie, mode of wensen van het publiek (als „selling point” dus) worden vele borstelvezels vaak nog bewerkt alvorens ze tot borstelwaren verwerkt worden. Sommige worden gebleekt, andere daarentegen soms juist geverfd (bijv. reepjes hout of bamboe worden donkerbruin geverfd om als imitatie te dienen voor de donkerbruine echte piassave-vezels). Bepaalde borstelvezels worden gesoupleerd (buigzamer gemaakt), mechanisch of ook wel chemisch. Het nieuwste op dit gebied is de toepassing van kunstharsen om bepaalde vezels voor bepaalde doeleinden geschikter (nl. stijver) te maken.
DR A. D. J. MEEUSE
Lit.: G. Borrmann, Handb. d. Bürsten- u. Pinselfabrik; I. Teil, Die Rohstoffe (Leipzig 1935); J. L.
Stoves, The Industrial Uses of Animal Fibres. Fibres 7, p. 57 (1946).
