is een stevig, zeer veerkrachtig product, verkregen uit de baarden van de baardwalvissen (Mystacoceti). Baarden zijn lange, driehoekige hoornplaten, die in twee rijen aan bovenkaak en verhemelte van deze waterbewonende zoogdieren hangen; zij ontwikkelen zich uit dwarse slijmvliesplooien.
De platen bestaan uit lange, grove vezels, die aan de binnenkant een franje vormen, waaraan zij hun naam danken. Bij de echte walvissen, zoals de Groenlandse walvis en de noordkaper (Balaenidae) zijn ze zeer lang en smal, bij de vinvissen (Balaenopteridae) veel korter en breder.De beste soort balein werd verkregen van de Groenlandse walvis (Balaena mysticetus), de noordkaper (Eubalaena glacialis) en de zuidelijke walvis (E. australis). Eerstgenoemde leverde 600-800 baarden (tot 5 m lang, 25-35 cm breed en 10-12 mm dik), met een totaal gewicht van 700-1000 kg. De noordkaper en de zeer nauw verwante zuidelijke walvis leverden 400-500 baarden, tot 2,3 m lang en met een max. gewicht van 500 kg. Dit balein heeft nog slechts historische waarde, aangezien de vangst op echte walvissen sinds 1931 niet is toegestaan.
Tegenwoordig wordt alle balein verkregen van de baarden der vinvissen, met name de noordse vinvis (Balaenoptera borealis), de gewone vinvis (B.physalus), de blauwe vinvis (Sibbaldus mtisculus) en de bultrug (Megaptera novae angliae of boops). Elke vinvis bevat ongeveer 700 baarden (tot i m lang, aan de basis 50-70 cm breed en 6 mm dik), met een totaal gewicht van ongeveer 100 kg. De kleur is zwart of bruin, zelden geheel wit, met bruine of witte franje.
De waarde van de baarden is gelegen in hun geschiktheid om verwerkt te worden tot buigzame staven en vezelproducten. In de oudste periode van de walvisvaart (de Groenlandvaart) was het balein zo belangrijk, dat van een gedode walvis soms alleen de baarden werden verzameld en de rest van de walvis daarna weer aan de zee werd prijsgegeven. Een enkele walvis kon de expeditie soms lonend maken. De baarden werden gespleten in staven van 1,5 m, glad geschaafd en gepolijst. Behalve „baleinen” in corsetten en paraplu’s (zgn. besteedsters), vervaardigde men ook snuif-, thee-, lodderein- en mutsendozen, tabakspotten, mesheften, breinaalden, rijzwepen en spatels van balein; het werd hiertoe vaak gekookt en geperst.
Het goedkopere staal heeft het balein op den duur verdrongen, zodat het thans wel voorkomt, dat de baarden overboord worden geworpen. Toch is in de laatste jaren de belangstelling voor dit product weer toegenomen. Bij de bewerking wordt de franje afgesneden en worden de platen gedurende twee weken in warm water geweekt en daarna 40 minuten gestoomd. De baarden worden dan machinaal gespleten in staven en vezels van verschillende lengte en dikte. De staven worden gebruikt in de corsettenindustrie, in rijlaarzen, voor zwepen, enz., de vezels voor borstelwerk of ingeweven in zijde om het weefsel steviger te maken. In Amerika is New York het centrum der baleinindustrie; in Europa wordt te Parijs veel balein verwerkt.
Ook in het vooroorlogse Duitsland werd balein voor velerlei doeleinden aangewend. De Japanners zijn zeer knap in het bewerken van balein, ook van de mindere kwaliteit. DR A. SCHEYGROND
