vicomte de, (Millau 2 Oct. 1754 - 23 Nov. 1840), Frans katholiek, legitimistisch en traditionalistisch schrijver, behorende tot de school van De Maistre en De Chateaubriand, woonde als emigrant sinds 1791 te Heidelberg, waar hij zijn belangrijkste werken schreef. Na de kroning van Napoleon (1804) keerde hij naar Frankrijk terug.
Onder Lodewijk XVIII was hij van 1815-1822 kamerlid, daarna minister en pair. Na de Juli-revolutie van 1830 weigerde hij de nieuwe regering trouw te zweren en trok zich uit het openbare leven terug. Bonald was in elk opzicht een aanhanger van het „ancien régime”. In zijn eerste boek, Théorie du pouvoir politique et religieux dans la société civilisée démontrée par le raisonnement et l’histoire (3 dln, 1796) — welks stellingen in wezen in al zijn boeken worden herhaald — bestrijdt hij de beginselen van de Franse revolutie. Het individu betekent hem niets, slechts de maatschappij, welke een weerslag is van Gods geest, is belangrijk. De taak der mensen is de goddelijke wetten op te sporen en toe te passen.
Dit moet geschieden door gebruikmaking van verstand en traditie. De absolute, erfelijke monarchie is onontbeerlijk om deze wetten tot gelding te brengen. Een constitutie kan niet worden gemaakt; er is slechts één ware constitutie, welke uit de natuur der dingen voortvloeit.Bonald bestrijdt het individualisme op elk gebied. De Hervorming is een gevolg van een individuele afwijking van de traditie. Daaruit is ten slotte de revolutie voortgevloeid, welke Lodewijk XVI op het schavot bracht. Elk filosofisch onderzoek, hetzij op politiek, hetzij op godsdienstig terrein vernietigt de eenheid der maatschappij.
De triniteitsgedachte voert hij op elk gebied door. Overal ziet hij drie termen: oorzaak, middel, gevolg. De maatschappij heeft als oorzaak de koning, als middel de adel en tot gevolg de instandhouding van het volk. De koning regeert absoluut, maar niet als tiran, doch met wijs inzicht. Een slechte koning mag echter niet worden afgezet, omdat het koningschap een goddelijke instelling is. Gevaarlijk voor de maatschappij is de onrationele volksmening; daarom is censuur onmisbaar.
De katholieke godsdienst is de grondslag der maatschappij, omdat hij de mens niet toestaat vrij te denken, maar hem tot sociaal wezen opvoedt. Elke andere godsdienst is ontoelaatbaar, daar deze de eenheid van de maatschappij zou verbreken. De denkbeelden van Bonald hebben invloed geoefend op Comte en later op de katholieke traditionalisten, die vooral na de Frans-Duitse oorlog weer betekenis kregen.
MR S. MOK ♰
Bibl.: Andere werken van B.: Législation primitive (2 dln, 1802); Essai analytique sur les lois naturelles de l'ordre social ou du pouvoir, du ministre et du sujet dans la société (1800); Recherches philosophiques sur les premiers objets de connaissances morales (2 vol. 1818); Mélanges littéraires, politiques et philosophiques (2 vol. 1819).
Lit.: Moulinié, De B. (1915); R. Mauduit, Les conceptions politiques et sociales de B. (1913); H. J. Laski, Authority in the modern state (1919), hfdst. II; C. A.
Sainte-Beuve, Causeries du Lundi, IV; Em. Faguet, Politiques et moralistes du dixneuvième siècle, I (1891); Carl Schmitt, Politische Romantik (2de dr. 1925); Wald. Gurian, Die politischen und sozialen Ideen des franz. Katholizismus 1789-1914 (1929); P. Bourget, Études et portraits, III (1906), Le réalisme de B.; Charlotte T. Muret, French Royalist Doctrines since the Revolution (Columbia Univ. Press. 1933).
