Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 26-08-2022

Blauwbaard

betekenis & definitie

is de bijnaam van de ridder Raoul in het bekende sprookje Barbe-bleue uit de Contes de ma Mère l'Oye van Charles Perrault (1697). Hij stelt de nieuwsgierigheid van zijn vrouw op de proef, door haar de sleutel te geven van een kamer die zij niet mag betreden.

Een aantal vrouwen, die aan de verleiding geen weerstand konden bieden, worden door hem vermoord; de laatste wordt gered door haar broers, die Blauwbaard doden. Een verband tussen dit sprookje en de maarschalk Gilles de Rais, die in 1440 als massamoordenaar werd terechtgesteld, is vrijwel uitgesloten. Anderen hebben er herinneringen aan oude inwijdingsgebruiken (Saintyves) en zonnemythen in gezocht, stellig ten onrechte. Liebrecht neemt aan dat het aan het Oosten (de 1001 Nacht) is ontleend, wat zeker geldt voor het motief van de verboden kamer. Dit motief heeft zich, waarschijnlijk in Frankrijk, verbonden met dat van de vrouwenmoordenaar. Het laatste komt in een aantal volksballaden voor, o.a. in het Nederlandse Halewijnslied. Het sprookje van Fitchers Vogel (Grimm nr 46) gaat op Perrault terug.

De beide hoofdmotieven komen, afzonderlijk of te zamen, bij alle Europese volken in sprookjes en liederen voor. A. E. M. Grétry (1789) en Reznicek (1918) hebben het sprookje als opera, Offenbach (1866) als operette, Tieck als drama (Phantasus, 1812-1817) bewerkt.Lit.: J. Bolte und G. Polívka, Anmerk. z. d. Kinder- u. Hausmärchen d. Brüder Grimm, I (1913), S. 398 vlgg.; P.

Saintyves, Les contes de Perrault (Paris 1923), p. 353-396. Vgl. verder de bij „Halewijn” opgegeven lit.

< >