is een term afgeleid van het Griekse woord baptisma, doop, en kan gebruikt worden ter aanduiding van alle Christenen, die de kinderdoop verwerpen en de doop door onderdompeling aan volwassenen voltrekken. In 1640 wordt hij gebruikt voor een bepaalde denominatie in Engeland.
Tussen het Engelse Baptisme en de Nederlandse Dopers enerzijds, het Puritanisme anderzijds bestaan betrekkingen. Thomas Helwys (ca 1560 - ca 1616) heeft deze overtuiging in 1612 naar Engeland overgebracht en in 1634 ontving Richard Blount, als afgezant der Engelsen, de doop door onderdompeling bij de Rijnsburger Collegianten, om hem vervolgens over te dragen op den voorganger Samuel Blackloak en een aantal gemeenteleden. De vroege Baptisten zijn universalistisch in de genadeleer, zgn. General Baptists, doch Henry Jacob organiseerde in 1633 de praedestinatiaanse Particular Baptists; deze onderscheidingen zijn in 1891 opgeheven. De Toleration-bill van 1689 onder Willem III gaf hun met de andere dissenters godsdienstvrijheid. Tot hun grote geestelijke leiders behoorde John Bunyan* (gest. 1688), in de 19de eeuw Engelands grootste prediker Charles Haddon Spurgeon (gest. 1892).
Roger Williams stichtte in Mrt 1639 de eerste Baptistengemeente op Rhode Island in Amerika, waar zij tot grote bloei kwamen, vooral sedert de Vrijheidsoorlog. De Amerikaanse Baptisten zijn in verschillende geledingen verdeeld, als de Regular, de Free Will, de Anti-missionary, de Seventh Day Baptists, maar vormden in 1905 de Baptist World Alliance. In verschillende landen van Europa vonden zij hun weg en aanhang, maar het grote getal moet men in de V.S. zoeken: meer dan 8 millioen op een totaal van ruim 10 millioen. De oorspronkelijke confessie der Baptisten is van 1677, een variant op de Presbyteriaanse Westminster Gonfession. Zij zijn echter weinig dogmatisch, wel conservatief en voor de wetenschappelijke theologie levert hun leer niet veel op. In 1938 sloten de Baptisten in Frankrijk zich niet aan bij de grote federatie der protestantse kerken.
Daarentegen stamt het Social Gospel (W. Rauschenbusch) uit hun kringen en is hun evangelisatie- en zendingsarbeid van grote betekenis: William Carey stichtte in 1792 de Baptist Missionary Society in Londen; de American Baptist Foreign Mission Society is van 1814, gevolgd in 1845 door de Foreign Mission Board of the Southern Baptist Convention. Naar Duitsland heeft de agent van het Edinburgse Bijbelgenootschap te Hamburg, Joh. Gerh. Oneken, het Baptisme in 1834 overgebracht. Dr J.
E. Feisser, Hervormd predikant te Gasselter Nijeveen, die daar in 1843 een opwekking teweegbracht en om zijn verzet tegen de kinderdoop afgezet werd, liet zich met zijn nieuwe gemeente in 1845 door Robner, afgezant van Oneken, in het kanaal dopen. De Unie der Baptiste Gemeenten of Gemeenten van Gedoopte Christenen telt thans ongeveer 40 gemeenten in Nederland.PROF. DR J. N. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK
Lit.: J. Crosby, History of the English Baptists, 4 vols (17381740); A. H. Newman, A History of the Baptist Churches in the U.S. (*1902); The Baptist Encyclopaedia (Philadelphia 1881); The Seventh Day Baptists in Europe and America, 2 vols (Plainfield 1910); L. Knappert, Godsdienstig Nederland (1928); J. H.
Rushbrooke, The Baptist Movement on the Continent of Europe (1923); W. T. Whitley, A history of British Baptists (1923); G. Yuille, A history of the Baptists in Scotland (1926).
