heet een bekend geval van internationale arbitrage uit 1854. In dat jaar nam een Amerikaanse maatschappij op het in de Caribische Zee gelegen Aves- of Vogelen-eiland de exploitatie van de daar in grote hoeveelheid voorkomende guano ter hand.
Op het bericht hiervan zond de regering van Venezuela er een oorlogsschip heen om het eiland in bezit te nemen en er haar souvereiniteit te doen gelden. De Nederlandse regering liet onmiddellijk bij de regering te Caracas protest hiertegen aantekenen, betogende, dat de souvereiniteit over het eiland, waar de bewoners van de in de nabijheid gelegen Nederlandse eilanden Saba en St Eustatius van ouds plachten eieren te zoeken en schildpadden te vangen, bij Nederland berustte. Ten blijke daarvan verwees zij naar de werken van vooraanstaande aardrijkskundigen, die het als Nederlands grondgebied beschreven. Ondanks dit protest trad Venezuela met verschillende Amerikaanse maatschappijen in onderhandeling over de exploitatie der guano.Na onderhandelingen, gerekt mede door besprekingen naar aanleiding van een tegelijkertijd gerezen geschil over mishandeling en beroving van Nederlandse onderdanen uit Curaçao in het stadje Coro, kwam de Venezolaanse regering in 1857 met het voorstel, beide zaken aan arbitrage te onderwerpen. Inmiddels hadden haar troepen het eiland, dat niet veel meer dan een onbewoonbare rots is, reeds weer ontruimd en konden de bewoners van Saba en St Eustatius er weder ongehinderd eieren en schildpadden zoeken. Daar met de oplossing van het geschil dus geen bijzondere haast behoefde te worden gemaakt, had de Nederlandse regering daar wel oren naar. De incidenten te Coro wenste zij evenwel door directe onderhandelingen geregeld te zien. Na nog enige onderhandelingen werd op 5 Aug. 1857 te Cacaras een protocol ondertekend, welks eerste artikel bepaalde, dat het geschil omtrent de souvereiniteit over het eiland Aves zou worden onderworpen aan de scheidsrechterlijke uitspraak van een bevriende mogendheid, welke vooraf in gemeen overleg zou worden gekozen. De overige artikelen van het protocol handelden alleen over de incidenten te Coro, tot regeling waarvan de regering van Venezuela aan de Nederlandse regering een in het protocol bepaalde som gelds zou uitkeren, terwijl voorts maatregelen tegen den plaatselijken gezaghebber er in waren overeengekomen.
Na de totstandkoming van dit protocol verenigden beide regeringen zich met een voorstel van Nederlandse kant om koningin Isabella II van Spanje aan te zoeken, de arbitrage op zich te nemen. Op 30 Juni 1865 gaf deze haar uitspraak, waarbij zij de souvereiniteit over het eiland aan Venezuela toewees met opdracht aan dit land om, indien de Nederlandse onderdanen er voortaan niet meer schildpadden en eieren zouden mogen zoeken, schadeloosstelling daarvoor te geven. Zowel de Nederlandse, als de Venezolaanse regering erkenden de uitspraak als een billijke oplossing van het geschil. Van rechtskundig standpunt bezien is zij niet onaanvechtbaar.
MR L. v. LEDEBOER
Lit.: K. H. Corporaal, De internationaalrechtelijke betrekkingen tussen Nederland en Venezuela 1816-1920 (Leiden 1920); G. A. van Hamel, De internationale arbitrages van Nederland van 1813 tot heden (’s-Gravenhage 1938).
