zijtak van het huis Valois-Orléans, ving aan met Jan, derden zoon van den in 1407 vermoorden hertog Lodewijk van Orléans, wien uit zijns vaders boedel het graafschap Angoulême (vrijwel overeenkomende met het huidige dep. Charente) ten deel viel.
Met zijn kleinzoon Frans (graaf sedert 1496), die in 1515 als Frans I de troon besteeg, verwierf het huis Valois-Angoulême de Franse koningskroon (1515-1589). Frans I verhief Angoulême tot een hertogdom, dat hij aan zijn moeder Louise van Savoye schonk, na wier dood (1531) het aan de kroon viel. Van 1574-1650 vormde het hertogdom de apanage achtereenvolgens van Diane, natuurlijke dochter van koning Hendrik II, en van Charles, bastaard van koning Karel IX. De titel hertog van Angoulême werd later door verschillende prinsen van het Franse koningshuis gedragen.Louis-Antoine de Bourbon ANGOULÊME,
hertog van (Versailles 6 Aug. 1775 - Görz 3 Juni 1844), oudste zoon van den graaf van Artois, den lateren koning Karel X, en van Maria Theresia van Savoye. Hij moest op 14-jarige leeftijd wegens de Revolutie het land verlaten en begaf zich naar Turijn. In 1792 stond hij in Duitsland aan het hoofd van het leger der emigranten. Nadat dit verslagen was, vertoefde hij als balling in Mitau, Polen en Engeland en trouwde op 7 10 Juni 199 met de enige dochter van Lodewijk XVI (z Angoulême, Marie Thérèse Charlotte, hertogin van). In Mei 1814 kwam hij te Parijs, en Lodewijk XVIII benoemde hem tot admiraal en na de terugkeer van Napoleon tot generalissimus van Frankrijk. Hij was de bevelhebber van het leger, dat in 1823 Spanje binnentrok, om er de constitutionele partij te bedwingen.
Dit geschiedde zonder veel moeite, en de hertog, door zijn overwinning bij Cadiz en het veroveren van het fort Trocadero op 30 Aug. 1823, tot prins van Trocadero benoemd en als voorvechter der absolute monarchie met ridderorden omhangen, hield een schitterende intocht in Parijs. Ten gevolge van de Juli-revolutie deed hij op 2 Aug. 1830, tegelijk met zijn vader, afstand van de troon en verliet Frankrijk. Na de dood van Karel X (1836) werd hij, tot de meerderjarigheid van zijn neef, den hertog van Bordeaux, door de legitimisten beschouwd als Lodewijk XIX, wettig koning van Frankrijk.
DR J. s. BARTSTRA
Lit.: De Villeneuve, Charles X et Louis XIX en exil (1889).
Marie Thérèse Charlotte ANGOULÊME,
hertogin van, gemalin van den voorgaande (Versailles 19 Dec. 1778 - Frohsdorf, bij Wiener-Neustadt 19 Oct. 1851), was de dochter van Lodewijk XVI, en werd tijdens de Revolutie op 13-jarige leeftijd in de Temple met haar ouders en broeder gevangen gezet. In 1795 werd zij tegen een aantal aanzienlijke Fransen uitgewisseld. Een legende wil echter dat de ware dochter van Lodewijk XVI en Marie Antoinette bij die gelegenheid te Bazel tegen een ander meisje verwisseld is en in het vervolg verborgen of gevangen te Hildburghausen woonde. Op 10 Juni 1799 huwde zij te Wenen met haar neef (z Angoulême, Louis-Antoine, hertog van).
Tijdens de Restauratie oefende zij met haar verbitterde haat tegen alles wat liberaal was — gevolg van de vreselijke indrukken van haar jeugd — zekere politieke invloed uit op haar oom Lodewijk XVIII en schoonvader Karel X. Zij schreef: Mémoire, écrit par Marie Thérèse de France sur la captivité de ses parents (1892) en Journal de la duchesse d’Angoulême 5 Oct. 1789 à 2 Sept. 1792, corrigé et annoté par Louis XVIII, uitgegeven door Imbert de St Amand (1894).
Lit.: Imbert de St Amand, La duchesse d’Angoulême (1887); Daudet, Madame royale (1912); Maeckel, Das Rätsel von Hildburghausen (1926); L. Lenôtre, La fille de Louis XVI (Paris 1907).
