een stoornis in de zenuwverzorging der bloedvaten, waardoor de vaatwijdte niet op normale wijze wordt geregeld. Aanvalsgewijs worden de bloedvaten daarbij ofwel te nauw ofwel te wijd, soms ook wordt de vaatwand abnormaal doorgankelijk, waardoor vocht uit de vaten in de weefsels treedt.
Afhankelijk van de aard en de plaats der stoornis onderscheidt men verschillende angioneurosen, die men schematisch als volgt kan indelen:
A. Verlamming en daardoor plaatselijke verwijding van kleine slagaderen.
1. Erythromelie: aanvalsgewijs zeer warm en rood worden van handen en voeten.
2. Erythromelalgie: aanvalsgewijs optredende pijnlijke, warme, rode zwelling van handen en voeten (eerste beschrijving in 1872 door Weir Mitchell).
B. Kramp en daardoor vernauwing van kleine slagaderen.
1. Ziekte van Raynaud: een voornamelijk bij vrouwen voorkomende ziekte, die gekenmerkt is door hevige pijnaanvallen in de vingers, waarbij deze vingers lijkbleek verkleuren. Somtijds is de vaatkramp zo hevig en zo langdurend, dat de vingers er door afsterven (gangraen).
2. Kramp van de arteria centralis retinae, de slagader die het netvlies van bloed voorziet. Hierdoor ontstaat een tijdelijke — maar als de kramp lang aanhoudt ook blijvende — blindheid.
3. Migraine: Kramp van bepaalde hersenarteriën, die aanvallen van halfzijdige hoofdpijn veroorzaakt, soms gepaard met:
4. voorbijgaande functiestoornissen van bepaalde hersengebieden, waardoor de patiënt tijdelijk lijdt aan halfzien, een hemiplegie of een oogspierverlamming (schele hoofdpijn).
C. Verlamming en daardoor plaatselijke verwijding van aderen.
Akrocyanose: blauw verkleurde, meestal koude handen en voeten, vooral bij lage temperatuur van de omgeving (= acroasphyxia chronica).
D. Abnormale doorlaatbaarheid van de bloedvatwand.
Angioneurotisch oedeem van Quincke: aanvalsgewijs optredende plaatselijke zwellingen, meestal om de ogen, soms ook in de mond en keelholte.
E. Abnormale bloedvatreacties.
Dermographisme of Autographisme: sterke reactie op bestrijken van de huid. Er ontstaat enkele seconden na het bestrijken een brede witte streep, waarop zich in het midden een rode, vaak iets verheven baan aftekent. Wanneer men met een stomp voorwerp een woord of een cijfer op de huid schrijft, blijft dit dientengevolge geruime tijd zichtbaar. Alleen bijzonder sterke reacties gelden als abnormaal; in lichte mate doet het verschijnsel zich bij vele gezonde mensen voor. De gegeven indeling en onderscheiding der angioneurosen zijn in de practijk lang niet altijd door te voeren. Veelal worden mengvormen aangetroffen die men moeilijk kan klassificeren.
De moeilijkheid wordt nog vergroot door het feit, dat vele angioneurosen op den duur aanleiding geven tot organische afwijkingen, terwijl allerlei organische ziekten van de bloedvaten oorzaak kunnen zijn van pathologische vaatreflexen en innervatiestoornissen. De structuur van menige vaatziekte is daardoor nog duister, althans minder eenvoudig dan het schema zou kunnen suggereren.
DR A. VERJAAL
