(1) Italiaanse provincie in Piemont.
(2), hoofdstad van deze provincie, evenzo geheten (met in 1936: 79 327 inw.), ligt in een vlakte tussen de Bormida en de Tanaro, door welke rivieren haar omstreken snel geïnundeerd kunnen worden. Het is een der sterkste vestingen van Italië. De stad is een kruispunt der spoorwegen naar Turijn, Genua en Milaan, is de zetel van een bisschop en heeft veel industrie en handel, vooral in zijde. Er worden twee druk bezochte jaarmarkten gehouden.
Alessandria werd in 1168 door de Lombardische steden als een voorpost tegen de macht van Frederik Barbarossa gebouwd. Eerst heette zij Caesarea en verkreeg later haar tegenwoordige naam ter ere van paus Alexander III, die zich hier vestigde. Dikwijls moest zij belegeringen verduren. In 1522 werd zij door Hertog Sforza ingenomen, in 1657 moesten de Fransen er onder aanvoering van prins Conti het beleg opbreken, in 1707 werd zij door prins Eugenius veroverd. Keizer Jozef 1 schonk de stad in erfbezit aan Savoye. De Fransen verhieven haar in 1706 tot hoofdstad van het departement Marengo en Napoleon I liet de vestingwerken uitbreiden. Na het onderdrukken der Piemontese omwenteling in 1821 werd zij jaren achtereen door Oostenrijkse troepen bezet en deze vernielden de vestingwerken, met uitzondering van de citadel, het bruggenhoofd en een ringmuur met bastions. Na de slag van Novara (23 Mrt 1849; bleef de stad gedurende de wapenstilstand als waarborg in handen der Oostenrijkers, maar werd na het sluiten van de vrede door dezen ontruimd.
