Italiaans novellist (Florence 28 Sept. 1493 Prato 1543), is van de novellenschrijvers der Italiaanse Hoogrenaissance degeen, die in zijn beschrijvingen van vrouwenschoon (een mengsel van overgenomen goed, eigen waarneming en aesthetiserend gevoel) een „schoonheidsideaal” voor de vrouw trachtte op te stellen. Firenzuola -— zich noemend naar de aldus geheten plaats aan de voet der Apennijnen, maar eigenlijk Giovannini van zijn familienaam -— is een auteur van uiterst simpele, vlotte, levendige, doch veel minder inhoudrijke taal.
Hoewel van nature een losbol, nam hij de monnikspij aan, doch paus Clemens VII onthief hem in 1526 van de kloostergelofte, hem echter ruime toelagen latend, zodat hij zelfs in staat was, na onder twee pausen te Rome de advocatuur te hebben beoefend, zich te Prato geheel aan zijn muze te wijden. Deels in navolging van de Decamerone begon hij daar zijn, onvoltooid gebleven, Ragionamenti d’amore, die zes „dagen” moesten omvatten en de mondaine gesprekken weergeven van drie jonge mannen en drie jonge vrouwen in een fraai lustverblijf bij Florence. In gedichten en novellen — afwisselend —zouden zij liefdeskwesties behandelen. Slechts de eerste „dag” is voltooid, en van de tweede vier novellen; in totaal tien novellen van sterk licentieus karakter en vaak, naar de trant der toenmalige schrijvers, ten koste van de goede naam van de clerus. Elegant verteller toont Firenzuola zich daarnevens in zijn Prima veste dei discorsi degli animali (Eerste gedaante van de gesprekken der dieren, 1541) en in zijn Asino d’oro (De gouden ezel, 1550). Het eerste is een vrije bewerking van een Spaanse verzameling der novellen en fabels uit de Pantsjatantra; het tweede een vrije vertaling van het werk van Apulejus, waarin hijzelf onder de naam van Lucio de hoofdrol speelt.MR H. VAN DEN BERGH
Bifcl. (behalve de genoemde): Epistola in lode delle donne; toneelwerken: I lucidi, La Trinuzia (1549); voorts: I discorsi delle bellezze delle donne. Verzam. uitg.: Le Opere di A. Firenzuola, ed. B. Bianchi (Firenze 1848, 2 dln); Prose scelte, con commento di S. Ferrari (Firenze); Le piü belle pagine di A.
F., scelte da A. Baldini (Milano 1925).
Lit.: G. Fatini, A. F. e la borghesialetterata del Rinascimento (Cortona 1907); E. Ciafardini, A. F. ecc., in: Riv. dTtal., Juli en Dec. 1912; M. Olivieri, A. F. (Carmagnola 1935).
