(361-289 v. Chr.), tyran van Syracuse, zoon van een pottebakker.
Met zijn vader verhuisd naar Syracuse in 343 (z Timoleon), wijdde hij zich aan de krijgsdienst en voegde zich bij de demokratische partij. Door de oligarchische partij verbannen, verzamelde hij een krijgsmacht en vermeesterde Syracuse met behulp der Carthagers. Hier vernietigde hij de oligarchie, richtte in schijn de demokratie weer op en werd tot opperbevelhebber gekozen. Hij wist, in overeenstemming met de Carthagers, de heerschappij over het grootste deel van Sicilië te verwerven. In ± 315 nam hij de koningstitel aan. In 310 kwam hij in oorlog met Carthago, ging naar Afrika en drong tot Carthago door. De tegenstand van Deinokrates, een in Syracuse teruggekeerde balling, dwong hem Afrika op te geven. Zijn zonen werden er gedood door de muitende troepen. Deinokrates werd overwonnen en stelde zich in zijn dienst (304). Met verschillende Diadochen kwam hij in familierelatie te staan. ± 300 veroverde hij Corcyra, maar gaf het als bruidschat aan zijn dochter Lanazza, die met Pyrrhys van Epirus huwde. Vervolgens onderwierp hij grote gebieden in Zuid-Italië. Met Demetrius Poliorketes ging hij onderhandelingen aan, met het doel de wereldheerschappij met hem te delen. Maar in 289 stierf hij. Zijn kleinzoon Archagathos, enig overgebleven nazaat, kon zich niet handhaven. De figuur van Agathokles wordt zeer verschillend beoordeeld: sommigen zien in hem een geniale persoonlijkheid, anderen een avonturier.Lit.: Schubert, Geschichte des Agathocles (1887); H. J. W. Tillyard, Agathocles (1908); De Sanctis, Agatocle in: Per la scienza dell’antichita (1908), p. 14 vlg.; J. Beloch, Griech. Gesch., 2. Aufl. IV, 1, p. 180 vlg., IV, 2, p. 24 vlg.
