de beroemdste held van de Grieken, door Homerus in de Ilias bezongen, was de zoon van de zeenymf Thetis en van Peleus, den vorst der Myrmidonen in Phthia, in het Z. van Thessalië, een land van blijkbaar oude beschaving, vroegere woonplaats der Achaeërs. Volgens het verhaal van Homerus werd hij door Phoinix in de welsprekendheid en krijgskunde en door den centaur Chiron in de geneeskunde onderwezen.
Zijn moeder had hem grote roem en een vroegtijdige dood of een lang leven zonder roem voorspeld. Hij koos het eerste, en de tocht naar Troje vervulde haar voorspelling. Op vijftig schepen voerde hij zijn Myrmidonen derwaarts en verwoestte vele steden in de omgeving. Bij de verovering van een van deze verkreeg de aanvoerder van het leger, Agamemnon, een buitgemaakt meisje, Chryseïs [-sé-], als zijn aandeel. Doch de god Apollo toonde door een vreselijke pest zijn toorn over deze roof. Agamemnon moest nu Chryseis afstaan, maar eiste hiervoor in ruil een andere vrouw, Briseis [-sé-], die aan Achilles was toegewezen. Deze gaf toe, maar in wrok over deze smaad hield hij zich buiten de strijd. De tijd van deze wrok is door Homerus in de Ilias beschreven. De Grieken leden nederlaag op nederlaag, zonder dat Achilles te hulp kwam. Eindelijk stond hij zijn vriend Patroklos toe te strijden. Doch deze werd door Hektor gedood. Toen eerst stortte Achilles zich, gewapend in een door Hephaistos vervaardigde wapenrusting, in het gevecht, en doodde na lange kamp Hektor, wiens lijk, vastgebonden aan zijn wagen, hij smadelijk voortsleepte en pas na vele smeekbeden aan Hektors vader Priamos teruggaf.Andere sagen beschrijven verdere lotgevallen van Achilles. Hij zou door zijn moeder onkwetsbaar zijn gemaakt, hetzij doordat zij hem in het water van de Styx had gedompeld, hetzij doordat zij hem, met ambrosia gezalfd, in het vuur hield. Maar in beide verhalen wordt verteld, dat een klein stukje aan zijn lichaam kwetsbaar gebleven was {Achillespees). Door voorspellingen verontrust, wilde zijn moeder zijn deelneming aan de Trojaanse oorlog verhinderen en had hem daarom bij koning Lykomedes [-me-] van Skyros, in vrouwenkleren gehuld, onder diens dochters verborgen. Maar Odysseus ontmaskerde hem door, als koopman verkleed, onder kostbaarheden, wapens te koop aan te bieden, waarnaar Achilles natuurlijk onmiddellijk greep. Achilles trok nu mede op naar Troje, maar werd eindelijk in het tiende jaar óf door Apollo óf door Paris verraderlijk gedood door een pijlschot, toen hij met de Trojanen was samengekomen om Polyxena, Priamos’ dochter te huwen. Deze laatste zou zich toen op zijn graf gedood hebben, of, na de inneming van Troje, er door de Grieken geofferd zijn. Om Achilles’ wapenen streden Aias en Odysseus; de laatste verkreeg ze door zijn sluwheid.
Op vele plaatsen in de omgeving van de Zwarte Zee werd Achilles als beschermer der schippers vereerd; het meest bekend als plaats van verering was het onbewoonde, heilige eiland Leuke aan de mond van de Donau, waar schipbreukelingen redding zochten door smeekbeden in zijn tempel.
Afgebeeld werd Achilles als jonge man, schoon van gelaat en gestalte; zijn beeltenis is bewaard op muurschilderingen, te Pompeji gevonden.
PROF. DR D. COHEN
