Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-06-2022

Abdoel-hamid ii

betekenis & definitie

sultan van Turkije, was de tweede zoon van Abdoel-Medjid (22 Sept. 1842 - Constantinopel, 10 Febr. 1918). Hij beklom de troon de 31ste Aug. 1876, nadat zijn oudere broeder, sultan Moerad V, wegens geesteszwakheid was afgezet.

Aanvankelijk deed hij zich voor als een vriend der liberale Turkse hervormingspartij, aan welker hoofd Midhat Pasja stond. De 23ste Dec. proclameerde hij de door Midhat Pasja opgestelde constitutie en verhinderde, dat de conferentie der Grote Mogendheden te Constantinopel zich mengde in de binnenlandse aangelegenheden van Turkije. Nadat hij onverwacht ontslag had verleend aan Midhat Pasja (Febr. 1877), die gevolg wilde geven aan de uitgevaardigde grondwet, begon hij een politiek, waarvan het hoofddoel was de versterking van de macht van den sultan en waarin de constitutie natuurlijk niet paste. De hervormingen in wetgeving en administratie werden echter van hogerhand voortgezet; een van de belangrijkste wetgevende daden was de codificatie van het burgerlijk recht op grondslag van de Mohammedaanse Heilige Wet. Op den duur moest deze persoonlijke politiek echter leiden tot onderdrukking van alle zelfstandige uitingen in de staat; het gevolg was een steeds toenemend despotisch bestuur onder eeri heerser, die voortdurend bevreesd was voor samenzweringen tegen zijn persoon. Een groep machtige gunstelingen wist zich de mentaliteit van den heerser ten nutte te maken. In 1877 was tengevolge van Bulgaarse troebelen weer een oorlog met Rusland uitgebroken, maar niettegenstaande de grote persoonlijke heldhaftigheid van verscheidene Turkse generaals, wisten de Russen tot Adrianopel door te dringen; de zeer nadelige preliminariën van San Stefano (1878) werden door het Congres van Berlijn (13 Juli 1878) wel is waar verzacht, maar het resultaat was, dat Roemenië en Servië voorgoed voor het Rijk verloren gingen. Verdere tegenslagen waren de bezetting van Bosnië en Herzegowina door Oostenrijk en de bezetting van Egypte door Engeland in 1882.De liberale stromingen onder de tengevolge van de hervormingen in de 19de eeuw opgekomen Turkse intellectuele middenstand en onder de militairen kregen eindelijk gelegenheid zich te organiseren in het sedert 1907 door de Mogendheden gecontroleerde Macedonië. In Saloniki vormde zich een Comité van Eenheid en Vooruitgang, dat in 1908 den sultan dwong de constitutie van Midhat Pasja weer in te voeren. Toen AbdoelHamid in 1909 trachtte zich door een contrarevolutie van deze revolutionnairen te ontdoen, werd hij afgezet en naar Saloniki verbannen (13 Apr. 1909). Bij het uitbreken van de wereldoorlog werd hij in Constantinopel geïnterneerd, waar hij in 1918 is gestorven.

< >