Aistulf of Astolf, de krijgshaftige koning der Longobarden, regeerde van 749 tot 756. Begeerig om zijne heerschappij uit te breiden over geheel Italië, veroverde hij weldra Ravenna. Paus Stephanus II, voor de veiligheid van Rome beducht, riep Pepijn, den koning der Franken, te hulp. Deze verscheen in 754 en belegerde den vorst der Longobarden in Pavia, het beleg opbrekende, toen hjj van Aistulf voldoende beloften met betrekking tot den Pauselijken Stoel ontvangen had.
Toch trok de Longobard in 755 met zijne soldaten naar Rome, maar zag zich, door Pepijn aangetast, gedwongen, afstand te doen van al zijne veroveringen. De Paus verkreeg de heerschappij over de gewesten, die aan de Longobarden werden ontrukt en voorheen onder het bestuur der Grieksche exarchen hadden gestaan. Hij moest echter de oppermagt der Franken erkennen. Aistulf overleed in het volgende jaar door een val van zijn paard.
