De Eerste en Tweede Kamer gezamenlijk. De Staten-Generaal vertegenwoordigen volgens de Grondwet het gehele Nederlandse volk.
De Grondwet drukt daarmee uit dat de Staten-Generaal niet meer zoals ten tijde van de Republiek bestaan uit afgevaardigden van gewesten, de provincies, maar dat zij als volksvertegenwoordiging van één staat, Nederland, functioneren. Ten tijde van de Republiek der Verenigde Nederlanden bestonden de in Den Haag vergaderende Staten-Generaal namelijk uit afgevaardigden van de Staten (vertegenwoordigende organen) der provincies. Bij de vestiging van de Oranjemonarchie in 1814 is de term behouden gebleven als aanduiding van het Nederlandse parlement, dat sinds 1815 op aandringen van de Zuidelijke Nederlanden uit twee Kamers bestaat. Na de erkenning van de afscheiding van België in 1839 is het tweekamerstelsel blijven bestaan. Aanvankelijk, tot 1848, werden de leden van de Eerste Kamer door de Koning benoemd uit de adel en de aanzienlijkste ingezetenen van het land.In België worden enkele leden van het Koninklijk Huis van rechtswege lid van de Senaat. In Nederland sluit de Grondwet niet uit dat leden van het Koninklijk Huis lid zijn van de Staten-Generaal. Zeker voor de Koning, maar ook voor de andere leden van het Koninklijk Huis is dit volgens de gangbare uitleg van de ministeriële verantwoordelijkheid echter niet goed denkbaar, omdat zij dan aan het politieke debat zouden moeten deelnemen. Een lid van het Koninklijk Huis met politieke ambities was prins Frederik. Hij werd in december 1848 gekandideerd voor het lidmaatschap van de Eerste Kamer, maar werd door zijn broer, koning Willem II, niet benoemd.
De Kamers der Staten-Generaal beraadslagen en besluiten in beginsel afzonderlijk. In een beperkt aantal gevallen schrijft de Grondwet echter voor dat de Kamers in verenigde vergadering beraadslagen en besluiten of om een andere reden daarin bijeenkomen. In geval van een verenigde vergadering treedt de voorzitter van de Eerste Kamer als voorzitter van de verenigde vergadering op. Vaak betreft het hier koninklijke aangelegenheden, zoals het verlenen van toestemming voor een koninklijk huwelijk. De Koning verschijnt in principe een keer per jaar in een verenigde vergadering, en wel op de derde dinsdag van september (Prinsjesdag), als hij de troonrede voorleest. Wetsvoorstellen van de regering bereiken de Tweede Kamer onder begeleiding van een ‘koninklijke boodschap’.
De vergaderingen van de Staten-Generaal zijn in beginsel openbaar. Nagenoeg alle besluiten worden genomen bij meerderheid van de uitgebrachte stemmen. De leden van de Staten-Generaal stemmen zonder last en ruggespraak. Dit betekent dat een stem van een lid geldig is, ook al handelt dat lid in strijd met instructies van zijn politieke partij of kamerfractie. De leden van de Staten-Generaal genieten een zogeheten parlementaire onschendbaarheid. Deze houdt in dat de leden evenals ministers en staatssecretarissen die deelnemen aan de beraadslaging niet in rechte kunnen worden vervolgd of aangesproken voor hetgeen zij in de vergaderingen van de Staten-Generaal of van commissies daaruit hebben gezegd of aan deze schriftelijk hebben overgelegd.
Buiten vergaderingen geldt deze onschendbaarheid niet. Wanneer er discussie over de monarchie in het algemeen of over actuele ontwikkelingen rond het Koninklijk Huis ontstaat, speelt die discussie zich doorgaans af in de Tweede Kamer. Meestal wordt dan de minister-president ter verantwoording geroepen, aangezien hij als eerst verantwoordelijke geldt voor het doen en laten van de Koning en zijn omgeving. Op gezette tijden heeft de koningin ontmoetingen met Kamerleden. In 1999 leidde een dergelijke ontmoeting tot opschudding, omdat Kamerleden na afloop van het gesprek vertelden over hetgeen de koningin gezegd had. Hoewel formeel het ‘geheim van het paleis’ niet voor Kamerleden geldt, leken zij daarmee tegen een stilzwijgende afspraak in te gaan. Tijdens kabinetsformaties wordt de fractievoorzitters van de partijen in de Tweede Kamer door de koningin om advies gevraagd.
Zie ook Eerste kamer >Tweede Kamer >verenigde vergadering >wetgeving.
