Droge witte en rode wijnen. Bourgogne, Frankrijk
De Côte-d’Or produceert de meeste grote Bourgognewijnen. Sommige daarvan zijn onvergelijkbaar en minstens één van de witte, de Montrachet, wordt door talrijke experts als de meest volmaakte droge witte wijn beschouwd. In een goed wijnjaar worden zelfs de lager geklasseerde wijnen uit de Côte-d’Or maar door heel weinig andere geëvenaard. Deze streek doet zijn naam dus eer aan.
Het gebied bestaat uit een serie kale, lage heuvels die zich uitstrekken over ongeveer 65 km tussen Dijon en Santenay. De wijnstreek omvat 24 gemeenten en 1 buurtschap. Ofschoon alle wijngaarden in dit gebied opmerkelijk zijn, zijn alleen de meest bevoorrechte, geplant op een uitgelezen strook land die gemiddeld slechts 300 m breed is, volgens de in de Bourgogne geldende normen werkelijk groots te noemen. Kwantitatief is hun produktie ongelooflijk gering, zodat hun prijzen vanzelfsprekend nogal aan de hoge kant zijn. Een authentieke Côte-d’Or zal nooit goedkoop zijn.
Deze wijnen worden alle gemaakt van 2 druiverassen: de Pinot noir (rode wijnen) en de Chardonnay (witte wijnen). Geen van beide heeft een hoog rendement. (Enkele nauw aan hen verwante soorten worden oogluikend toegestaan, maar ze worden slechts in zeer geringe mate aangeplant. De wijnen uit de Côted’Or die van andere druiverassen worden gemaakt hebben niet het recht op de Appellation Côte-d’Or en krijgen slechts de meer algemene benaming Bourgogne. Naast het geringe rendement van deze edele wijnstokken brengt het feit dat ze op een dergelijke hoge breedtegraad, dus in een vrij streng klimaat, worden gekweekt, tal van risico’s met zich mee. Maar in een gunstig jaar is het juist dit klimaat dat de wijnen hun grote verfijning geeft. Alleen al om zijn vruchten tot volle rijpheid te brengen wordt er van de wijnstok een maximale inzet gevraagd, en dat geeft op zichzelf weer een waarborg voor een uitzonderlijke kwaliteit.
Natuurlijk worden niet elk jaar zulke grote successen geboekt, maar ook in deze streek wordt veel te veel waarde gehecht aan de jaargangtabellen. De wijnen uit de Bourgogne kunnen van jaar tot jaar meer variëren dan die uit streken waar relatief meer zon schijnt, zoals bijvoorbeeld in de Bordeaux. Maar een fles Côte-d’Or uit een van de minder goede jaren kan zeer veel genot verschaffen, mits authentiek en voor een eerlijke prijs verkocht. Zelfs in een ‘rampjaar’ worden er nog vaak heel goede wijnen gemaakt. Dat bewijst dat de wijn weigert te gehoorzamen aan de regels van statistieken en jaargangtabellen. De cru is veel belangrijker dan het wijnjaar, en bij de keuze daarvan moet men dan ook weloverwogen te werk gaan.
De wijnen van de Côte-d’Or vallen uiteen in 3 categorieën:
1. die welke de naam van de gemeente dragen;
2. die welke aan de naam van de gemeente die van de wijngaard toevoegen (NuitsSaint-Georges-Les Porrets) en
3. die welke alleen de naam van de wijngaard dragen, zoals bijvoorbeeld Chambertin of Montrachet.
De wijnen die geen andere herkomstbenaming hebben dan de naam van de gemeente (bijvoorbeeld Gevrey-Chambertin) mogen worden gemaakt van druiven uit elke willekeurige wijngaard in die gemeente, en de voor hen geldende normen zijn de minst strenge van de hele Côte-d’Or. Ze zijn dikwijls uitstekend, soms zelfs voornaam, maar nooit echt groots. De wijnen uit de tweede categorie zijn uitsluitend afkomstig uit de op het etiket vermelde wijngaard, en voor hen gelden strengere normen. In deze categorie vindt men enkele van de allermooiste Bourgognes.
De derde groep, die slechts de naam van een befaamde wijngaard draagt, is die van de Grands Crus, en daarvan zijn er in de Bourgogne maar 31. In het algemeen zijn deze wijnen niet te evenaren, al worden zij weleens overtroffen door die uit de tweede categorie. Voor een koper is het vooral van belang dat hij de naam van een gemeente van die van een cru weet te onderscheiden, en dat is niet altijd zo eenvoudig als het lijkt.
Heel wat beginnelingen hebben zonder erbij na te denken een fles GevreyChambertin gekocht in de mening een Chambertin in handen te krijgen, of een Chambolle-Musigny voor een Musigny. Een fout die overigens volkomen te vergeven is, aangezien de Bourgondiërs de naam van hun beroemdste wijngaard aan die van hun gemeente plegen toe te voegen. Dat is echter geen regel, want Pommard, Volnay en Beaune bijvoorbeeld achten hun eigen naam van veel meer waarde dan de naam van welke wijngaard in hun gebied dan ook. En om een en ander nog ingewikkelder te maken dragen sommige wijngaarden een dubbele naam. Gevrey-Chambertin is een gemeente, meer niet; Chambertin, Latricières-Chambertin en CharmesChambertin zijn crus, en bovendien heel beroemde. Gelukkig zijn er in de Côted’Or maar 24 wijngemeenten, waarvan er slechts 13 werkelijk van belang zijn. (Aan het eind van dit hoofdstuk volgt een lijst van de meest befaamde wijngaarden in de Côte-d’Or. In het hoofdstuk over de → BOURGOGNE vindt men bovendien een opsomming van dezelfde gemeenten met hun gemiddelde jaarproduktie.)
De Côte-d’Or is duidelijk verdeeld in 2 gedeelten: in het noorden de Côte de Nuits en in het zuiden de Côte de Beaune. Over het geheel genomen mogen we stellen dat de eerste de allergrootste rode Bourgognes levert en de tweede de allergrootste witte, maar er zijn ook hier enkele uitzonderingen. In vroeger tijden bestond er een Côte de Dijon, ten noorden van de Côte de Nuits. Maar de uitbreiding van de stad Dijon en de dalende kwaliteit van de wijnen hebben ervoor gezorgd dat er niet veel van overbleef, hoewel het gebied toch in hoog aanzien heeft gestaan.
In de gemeente Chenóve, die ook nu nog enkele weinig interessante wijnen produceert, staat een druivenpers die doorgaat voor de grootste ter wereld. De officiële naam ervan is Le Pressoir du Duc, maar in de volksmond noemt men hem de Grosse Margot, uit sympathie voor hertogin Marguerite, die, zo zeggen ze, in de 15de eeuw haar gunsten verleende aan de handigste en kundigste wijnboeren en druivenplukkers. Chenóve, Marsannay en Couchey produceren enkele wijnen, maar de eerste gemeente die echt meetelt is Fixin, aan het begin van de Côte de Nuits.
De middelste sectie van de heuvels tussen Fixin en Santenay is de grote wijngaardzone van de Côte-d’Or geworden. De factoren die hiervoor bepalend zijn geweest zijn de wijnstok, de ligging op de zon en de hoeveelheid zon, de hoeveelheid regen en de afwatering. Maar de belangrijkste factor is misschien wel de bodem, het meest kritieke element bij de produktie van elke fijne wijn. De heuvels in de Bourgogne dateren uit dezelfde periode en behoren tot dezelfde formatie als het Jura-gebergte, waarnaar de periode waarin dit zich vormde (ongeveer 130 tot 155 miljoen jaar geleden) is genoemd, het middelste Mesozoïcum. Tijdens de ongeveer 130 miljoen jaren die er tussen hun ontstaan en de wankele verschijning van het eerste menselijk wezen liggen, werden deze heuvels beurtelings geroosterd in de zon, bedekt met sneeuw, onder water gezet en geteisterd door harde windvlagen. Het duidelijke resultaat van al deze beproevingen is een kalkachtige bodem, bezaaid met ijzerhoudende eierstenen.
De Bourgondiër is er heiüg van overtuigd dat deze aaneenschakeling van gebeurtenissen was voorbestemd en dat de combinatie van klimatologische en geologische omstandigheden in deze heuvels speciaal was bedacht voor zijn wijngaarden en nergens anders voor. Er is weinig voor nodig om hen tot de volgende uitspraak te brengen: ‘De schepping van de wereld had geen ander doel.’ Wat zou er anders in de Côte-d’Or moeten groeien? En waar kan men wijnen vinden van dezelfde klasse?
Hoewel de Bourgognes uit de Côte-d’Or tot de zeldzame grote wijnen van de gehele wereld mogen worden gerekend, zijn sommige ervan beter dan andere. Iedere classificatie heeft in wezen iets vluchtigs want de mens draagt veel bij aan de kwaliteit van zijn wijn, en een mens is veranderlijk en sterfelijk. Niettemin is het mogelijk een grote, algemene classificatie op te stellen. De volgorde waarin de verschillende crus hieronder worden opgenoemd is gebaseerd op de persoonlijke mening van de schrijver, die jaren heeft besteed aan het proeven en vergelijken van de Bourgognewijnen. Het is dus heel goed mogelijk dat deze lijst geen unanieme instemming verwerft. Om een nauwkeurige waardering van de kwaliteit der wijnen te kunnen geven moeten zij een afspiegeling zijn van de bodemgesteldheid en bovendien mise en bouteille d la propriété.
Rode wijnen - Gemeente
La Romanée-Conti - Vosne-Romanée
Chambertin-Clos de Bèze et Chambertin - Gevrey-Chambertin
La Tâche - Vosne-Romanée
Les Richebourg Musigny - Vosne-Romanée
Clos de Vougeot - Vougeot
Les Bonnes Mares - Chambolle-Musigny
Grands Echezeaux - Flagey-Echezeaux
La Romanée-Saint-Vivant - Vosne-Romanée
Corton-Clos du Roi - Aloxe-Corton
Les Saints-Georges - Nuits-Saint-Georges
Latricières-Chambertin - Gevrey-Chambertin
Le Corton - Aloxe-Corton
Les Bressandes - Aloxe-Corton
Cuvée Nicolas Rollin - Beaune (Hospices de Beaune)
La Grande Rue - Vosne-Romanée
Les Renardes - Aloxe-Corton
Cuvée Dr. Peste - Aloxe-Corton (Hospices de Beaune)
Clos des Porrets-Saint-Georges - Nuits-SaintGeorges
Mazis-Chambertin - Gevrey-Chambertin
Les Amoureuses - Chambolle-Musigny
Clos de Tart - Morey-Saint-Denis
Les Pruliers - Nuits-Saint-Georges
Les Cailles - Nuits-Saint-Georges
Les Caillerets - Volnay
Clos de la Perrière - Fixin
Clos Saint-Jacques - Gevrey-Chambertin
Les Varoilles - Gevrey-Chambertin
Les Echezeaux - Flagey-Echezeaux
Les Beaux-Monts (of Beaumonts) - Vosne-Romanée
Les Malconsorts - Vosne-Romanée
Clos de la Roche - Morey-Saint-Denis
Les Fremiets - Volnay
Les Champans - Volnay
Les Suchots - Vosne-Romanée
Clos des Réas - Vosne-Romanée
Chapelle-Chambertin - Gevrey-Chambertin
Charmes-Chambertin - Gevrey-Chambertin
Griotte-Chambertin - Gevrey-Chambertin
Clos du Chapitre - Fixin
Clos des Lambrays - Morey-Saint-Denis
Les Rugiens - Pommard
Les Epenots - Pommard
Les Jarollières - Pommard
Clos de la Maréchale - Nuits-Prémeaux
Didiers-Saint-Georges - Nuits-Prémeaux
Clos des Corvées - Nuits-Prémeaux
Les Vaucrains - Nuits-Saint-Georges
Les Santenots - Meursault
Les Fèves - Beaune
Les Grèves - Beaune
Clos des Mouches - Beaune
Clos de la Boudriotte - Chassagne-Montrachet
Clos Saint-Jean - Chassagne-Montrachet
Clos Morgeot - Chassagne-Montrachet
Clos de la Commaraine - Pommard
Les Angles - Volnay
Le Clos blanc - Pommard
Les Pézerolles - Pommard
Clos Saint-Denis - Morey-Saint-Denis
Witte wijnen - Gemeente
Le Montrachet - Chassagne en Puligny-Montrachet
Chevalier Montrachet - Puligny-Montrachet
Clos des Perrières - Meursault
Bâtard-Montrachet - Chassagne en Puligny-Montrachet
Corton-Charlemagne - Aloxe-Corton
Les Perrières - Meursault
Les Ruchottes - Chassagne-Montrachet
Musigny Blanc - Chambolle-Musigny
Les Charmes - Meursault
Les Combettes - Puligny-Montrachet
Clos Blanc de Vougeot - Vougeot
→ CÔTE DE NUITS, → CÔTE DE BEAUNE, → BOURGOGNE
