(Xanthelasma, Gr. xanthos = geel) is een vrij goedaardige gezwelvorming, die nogal eens aan de huid wordt waargenomen, meestal in de vorm van kleine, gelige verhevenheden. Veel komen zij voor aan het boven-ooglid: Xanthoma palpebrarum. Maar ook op andere plaatsen van de huid en zelfs in slijmvliezen, skelet en inwendige organen komen xanthomen voor.
Zij bestaan uit woekeringen van bindweefsel, waarin grote cellen te zien zijn, soms met vele kernen en met een schuimige massa, bestaande uit vetlichamen, die geel zijn gekleurd door lipochrome kleurstoffen (carotine, xanthophyl). Xanthomen kunnen de uiting zijn van een algemene ziekte (o.a. suikerziekte) en hangen soms (maar niet altijd) samen met een verhoogd cholesterolgehalte van het bloed. Is er een groot aantal xanthomen dan spreekt men van xanthomatosis. Ligt er een inwendige ziekte aan ten grondslag, dan heeft behandeling dezer ziekte vaak een goede invloed op de xanthomen, die kleiner worden of verdwijnen. Maar dikwijls is geen oorzaak aantoonbaar en dan is er weinig aan te doen. Een enkele keer helpt cholesterolvrij dieet. Zijn er maar weinig xanthomen, dan worden zij soms, om cosmetische redenen, operatief verwijderd.
