Heilige, apostel der Friezen (Northumbrië ca 658 - Echternach 7 Nov. 739), werd op jeugdige leeftijd toevertrouwd aan de zorgen van Wilfridus, die abt was van het Benedictijnenklooster Ripon bij York. Diens verdrijving was oorzaak, dat Willibrord in 678 verhuisde naar het Ierse klooster Rathmelsigi (Mellifont), waar de abt-bisschop Egbertus zijn geestdrift wist op te wekken voor de geloofsverkondiging onder de Friezen.
Zodoende landde hij in 690, kort nadat de Frankische hofmeier Pippijn van Herstal de Friese koning Radboud bij Wijk-bij-Duurstede had verslagen. Nadat Pippijn hem het land der Friezen als missiegebied had aangewezen, vertrok Willibrord naar Rome om de paus de bekrachtiging van deze zending te vragen. In 695 werd hij door de Paus tot aartsbisschop der Friezen gewijd.Wijl de oprichting van suffragaan-bisdommen uitbleef, kwam deze titel niet tot zijn recht. Evenmin vond de hem door de paus gegeven bisschopsnaam Clemens ingang, zoals dit wel het geval was bij Bonifacius, die tot zijn bisschopswijding Winfried heette. Op een hem door Pippijn aangewezen terrein te Utrecht bouwde Willibrord de St Salvatorkerk en het St Maartensklooster met een daarmee verbonden school voor de opleiding van geestelijken.
De grote tegenslag kwam met de dood van Pippijn in 714, toen Radboud tijdens de daarop gevolgde verwarring in opstand kwam, de kerken verwoestte en Willibrord dwong in Echternach een schuilplaats te zoeken. Karel Martel, Pippijns opvolger, deed de krijgskans keren en bracht heel Friesland beneden de Zuiderzee onder Frankisch bewind. Willibrord keerde in 719 naar Utrecht terug en vond in Karel Martel een invloedrijk beschermer, zodat de aangerichte schade spoedig hersteld was. Willibrord had intussen van Pippijn e.a. grote bezittingen, vooral in Brabant en Limburg, ontvangen en was daardoor in staat een stevige economische grondslag voor zijn missie te leggen.
Na een werkzaamheid van bijna 50 jaar, niet enkel langs de westkust, maar meer nog beneden de Zuiderzee, had hij een groot deel van Nederland tot het Christendom bekeerd. Hij werd begraven in het door hem gestichte Benedictijnenklooster te Echternach, waar als uitdrukking van verering voor Willibrord nog elk jaar de bekende springprocessie wordt gehouden. Hij is de patroon van de kerkprovincie Utrecht en van meer dan 70 kerken in Nederland. Zijn feestdag is 7 Nov.
Lit.: Alcuinus, De vita S. W., in: Migne Patrol. Lat. 101; vert. van Geert Groote Genootsch. no 369; Acta Sanct. Nov. III (1910); G. Verbist, Saint Willibrord (Bruges 1939); W. Lampen, W. en Bonifacius (Amsterdam 1939).
