noemt men de periodieke afwisseling van verschillende gewassen in de landbouw. De ervaring heeft nl. geleerd, dat de opbrengst op een bepaald land vergroot wordt door niet jaar in jaar uit hetzelfde gewas te zaaien, doch het regelmatig met een ander gewas of gewassen te laten afwisselen.
Hierbij wordt vooral veel gebruik gemaakt van Leguminosen (klaver, lucerne e.d.),die door hun stikstofbinding een belangrijke rol bij de bemesting van de grond spelen. Ook veel andere factoren spelen echter een rol, al is veel hierbij nog duister. Zo wordt ten gevolge van de vruchtwisseling een efficiënter gebruik gemaakt van de in de grond aanwezige voedingsstoffen, daar de verschillende gewassen deze in verschillende mate opnemen. Bij cultuur van steeds hetzelfde gewas treedt spoediger gebrek aan een element op, nl. aan dat element, dat door het betrokken gewas het sterkst aan de grond wordt onttrokken. Ook de afscheidingsproducten van de wortels en de ontledingsproducten van de plantendelen zijn van belang, daar deze bij een te lang voortgezette cultuur van een gewas wel eens toxische concentraties kunnen krijgen. Een der belangrijkste voordelen van de vruchtwisseling bestaat hierin, dat parasitische organismen, vooral wortelparasieten, minder kans krijgen zich te ontwikkelen, daar ze in de jaren, dat de specifieke gastheerplant afwezig is, afsterven.
Daar hiertoe soms wel enkele jaren nodig zijn, moet men er bij het opstellen van het vruchtwisselingschema rekening mee houden. Het complex van ongunstige factoren, dat bij voortgezette cultuur van een gewas ontstaat duidt men wel aan met de term bodemmoeheid. Dat dit onder bepaalde gunstige bodem en klimaatsomstandigheden niet hoeft op te treden wordt wel bewezen door het bekende Broadbalkproefveld in het landbouwproefstation Rothamsted te Engeland. Hierop wordt sinds 1844 ononderbroken tarwe gekweekt, nog steeds met uitmuntend resultaat! Ook moet erop gewezen worden, dat een juiste vruchtwisseling wel het rendement van een grond verhoogt maar met uitzondering van stikstof geen elementen aan de grond toevoegt zodat het steeds met een juist bemestingsschema gecombineerd moet worden.
