(consumptie) is de bevrediging van de behoeften der economische subjecten. Als zodanig is het verbruik dus het einddoel van alle voortbrenging.
Daar elke productie uiteindelijk gericht is op de vervaardiging van die goederen en de verrichting van die diensten welke door de consumenten worden gewenst, is de invloed van het verbruik op de aard en de omvang van de productie van het grootste belang.Het aandeel van elk economisch subject in het totale verbruik wordt behalve door zijn behoeften bepaald door de hoogte van zijn inkomen, maar het kan voorkomen dat het individuele verbruik tijdelijk meer bedraagt dan de inkomsten doordat consumptieve leningen worden opgenomen of doordat vermogensbestanddelen te gelde worden gemaakt. In groter verband kan ook een volkshuishouding tijdelijk meer consumeren dan zij produceert, maar dit zal onherroepelijk leiden tot intering op de bestaande kapitaalgoederenvoorraad of tot tekorten op de handelsbalans.
Op den duur moet echter tussen de totale productie van verbruiksgoederen en de consumptie daarvan een evenwicht bestaan. Mocht dit evenwicht tijdelijk verstoord raken dan wordt het in een ruilverkeersmaatschappij in het algemeen hersteld door de werking van het prijsmechanisme. Mocht er evenwel een blijvende afwijking ontstaan hetzij tussen de totale voortbrenging en het totale verbruik, hetzij tussen de productie en consumptie van bepaalde goederen of groepen van goederen, dan zal dit meestal leiden tot belangrijke verstoringen in het economisch leven. Een dergelijke discrepantie kan door vele factoren veroorzaakt worden. Zo kan ze het gevolg zijn van een algemene goederenschaarste, waardoor de voor het verbruik beschikbare goederenhoeveelheid zo ver achterblijft bij de vraag der consumenten dat een evenwichtsherstel slechts bij zeer sterk verhoogde prijzen mogelijk zou worden. Doet deze situatie zich voor, dan grijpt de overheid doorgaans in met behulp van een rantsoeneringssysteem (z rantsoenering).
Een afwijking tussen productie en verbruik is daarnaast veelal ook een voor de conjunctuur kenmerkend verschijnsel. Immers de steeds wederkerende conjuncturele crises vinden hun oorzaak in het tekortschieten der effectieve vraag, hetgeen er in het algemeen toe zal leiden dat de acties in de productieve en de consumptieve (resp. investerings-) sfeer niet meer op elkaar zijn afgestemd.
J. E. ANDRIESSEN.
