Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 06-08-2022

Teleki-von szek

betekenis & definitie

Transsylvaans-Hongaars magnatengeslacht, dat sinds het eind van de 17de eeuw de graventitel draagt.

Jószef

Hongaars staatsman en historicus (Pest 24 Oct. 1790 - 15 Febr. 1855), werd in 1830 de eerste president van de Hongaarse Academie van Wetenschappen. Hij was van 1842-1848 gouverneur van Transsylvanië. In 1852 verscheen het eerste deel van zijn grote historische werk Het tijdperk der Hunyadi’s in Hongarije, dat (door anderen voortgezet) in 1852-1891 in 12 delen uitkwam.

Pál

aardrijkskundige en staatsman (Boedapest 1 Nov. 1879-3 Apr. 1941), werd in 1909 secretaris van het Hongaarse aardrijkskundige genootschap. Tijdens Wereldoorlog I (1917-T8) was hij hoofd van het bureau voor militaire bevoorrading. In 1919 maakte hij deel uit van de regering te Szegedin, die streed tegen het revolutionnaire bewind van Bela Kun. In Apr. 1920 werd hij minister van Buitenlandse Zaken in de regering van Horthy, in Juli van hetzelfde jaar minister-president; Apr. 1921 trad hij echter af. Hij wijdde zich nu hoofdzakelijk aan het hoogleraarschap in de aardrijkskunde te Boedapest, dat hij sinds 1919 bekleedde. In 1939 werd hij opnieuw tot minister-president benoemd. Zijn politiek was er op gericht, zoveel als noodzakelijk was aan de As-mogendheden tegemoet te komen zonder zich aan hen te onderwerpen. Zo trad hij in Nov 1940 toe tot het Driemogendhedenpact, doch sloot de volgende maand een vriendschapsverdrag met Joegoslavië ten einde de Hongaarse neutraliteit te versterken. Toen de Duitsers echter begin Apr. 1941 doortocht voor hun troepen door Hongarije eisten om Joegoslavië aan te vallen en op deelneming van Hongaarse troepen aandrongen, beschouwde Teleki dat als de ondergang van Hongarije en de mislukking van zijn politiek en pleegde hij zelfmoord.

DR T. EERMAN

Lit.: L. Ismidi u. B. Carlberg (in: Petermann’s Mitteil., Bd 87 (1941).

< >