Pools schrijver (Strawczyn, Kielce, 14N0V. 1864 - bij Warschau 20 Nov. 1925), was een der grootste Poolse woordkunstenaars, realist (al onderging hij vóór Wereldoorlog I een tijdlang symbolistische invloed), en scherp bestrijder van de negatieve verschijnselen in de Poolse burgerlijke maatschappij. Hij liet zich in hoge mate drijven door zijn gevoel — haat, toorn, vertedering, vaderlandsliefde —; zijn romans munten vooral uit door de, sterk door emoties geladen, weergave van episodes, de compositie is veelal zwak.
Zeromski was aanvankelijk huisleraar, was later verbonden aan bibliotheken te Rapperswil (Zwitserland, 1892-’96) en Warschau (1897-1904). Hij begon op het eind der jaren 90 te schrijven (zijn eerste werk moest in het buitenland verschijnen onder het pseudoniem Maur. Zych) en publiceerde een groot aantal romans, waarvan de beste is Ludzie bezdomni (Dakloze mensen), dat een treffend beeld geeft van de sociale contrasten in het toenmalige Polen. In zijn laatste roman Przedwiosnie (Nadering van de lente, 1925) uit hij zijn teleurstelling in het nu onafhankelijke, maar nog steeds bourgeois-Polen; het boek verwekte grote verontwaardiging, zodat hij zich zelfs gedwongen zag zich er van te distantiëren. Hij schreef ook enkele drama’s.
Bibl.: Rozdziobia nas kruky, wrony (1895); Opowiadania (1896); Syzyfowe prace (1898); Ludzie bezdomni (1900); Popioly (1904); Dzieje grzechu (1906); Róza (drama, 1909); Sulkowski (idem, 1910); Uroda zycia (1911); Nawracanie Judasza (1916); Charitas (1919); Przedwiosnie (1925). Werken (20 dln) Warsch. 1925-’33; en Warsch. 1948.
Lit.: W. Jampolski, Stefan Z., duchowny wódz pokolenia (1924, 1930); I. Matuszewski, Z.i Wyspianski (Warzawa 1921); Z. L. Zaleski, Etienne Z., in diens: Attitudes et destinées (1932) , E. lo Gatto, S. Z. studio critico (Roma 1932); N.
Nucci, Alcuni dementi sociali e nazionalisti dell’ opera litteraria di S. Z. (Roma 1932); W. Borowy, Z., in: Slavonic Review, XIV (1935-36); Stefan Z. (bundel studies, red. E. Korzeniewska, Kraków 1951).
