(Noors: Svalbard), eilandengroep in de Noordelijke IJszee, halverwege de noordkust van Noorwegen (en op ca 2000 km hiervan) en de Noordpool, bij elkaar ca 62.100 km2 groot, met een wisselende bevolking van ca 3000 zielen. De groep bestaat uit het door een geweldige ijsfjord bijna in twee delen gesplitste hoofdeiland West-Spitsbergen, het Noordoostland, het Edge-eiland, het Barentsz-eiland en vele kleinere eilandjes rondom.
Het geheel ligt grotendeels onder landijs en gletsjers. Het klimaat is arctisch, met lange winters zonder zon (van Oct. tot Febr.). Desondanks heeft de warme golfstroom een matigende invloed, zodat vooral het W. voor Europeanen bewoonbaar is. Er groeien een 130 variaties planten en varens en de uitgestrekte mosvelden dienen als weide voor de kudden rendieren. Nog in recente tijd is het gebied vulkanisch actief geweest; het gevolg is ook, dat de bodem zeer geaccidenteerd is, met pieken tot 1700 m hoogte. Rondom de eeuwwisseling bleek, dat er rijke lagen steenkolen dicht onder de oppervlakte liggen.
Sedert 1947 delen Rusland en Noorwegen de opbrengst van de mijnen (ca 500.000 ton per jaar), welke wordt geëxporteerd. Ook wordt koper, ijzer en asbest gewonnen.Geschiedenis.
Spitsbergen werd waarschijnlijk in 1194 door Noren bezocht, maar werd in 1596 door Barentsz en Heemskerck op hun tocht naar het N. ontdekt. Zij gaven er de Nederlandse naam aan. In het begin van de 17de eeuw bezochten Engelse walvisvaarders de eilanden, maar dezen werden door hun Hollandse collega’s verdreven, die er in 1623 de jarenlang bloeiende nederzetting Smeerenburg met traankokerij stichtten. In de 18de eeuw waren de walvissen uit dit gebied vrijwel verjaagd en toen gebruikten Russische en Zweedse expedities het eiland als uitgangspunt voor Poolreizen. Sedert 1919 (officieel geratificeerd in 1925) behoorde het eiland aan Noorwegen, maar de kolenrijkdom en de strategische waarde van de eilanden deden Rusland besluiten, de verantwoordelijkheid voor het bezit er van met Noorwegen te delen, hetgeen in 1947 door een verdrag werd bevestigd.
