of Solo, hoofdplaats van de residentie Soerakarta, ligt op de linkeroever van de Solo en op de beide oevers van haar zijrivier de Kali Pepe. De stad telde in 1930 ca 165.000 inw., maar na Wereldoorlog II is dit aantal sterk toegenomen, zonder dat hierover officiële gegevens bekend zijn.
Het is volgens dezelfde beginselen gebouwd als Djokjakarta. De wat kleinere kraton, verblijfplaats van de Soesoehoenan, welks muren een rechthoek van 0,7 bij 0,5 km omsluiten, begrenst hier de aloen-aloen aan de zuidzijde. Hier bevindt zich ook de moskee. Een tweede plein en het fort Vastenburg liggen ten Z. van de kraton. In de omgeving liggen de hotels en regeringsgebouwen. Het naar het N. aansluitende woonoord Kapatian omvat huizen en bureau’s van de Sultanaatsregering.
Iets afgezonderd ligt aan de zuidoever van de Pepe de astana (paleis) van de prins Mangkoenegara, wiens rijk de regentschappen Karanganjar, Wonogiri, de enclave Ngawen in het Djokja’se en genoemde astana, die door een complex van kantoorgebouwen omgeven is, omvat. De zuiver Javaanse wijken liggen ten W. van kraton en astana. We zien hier hoe het grondplan van de desa zich in het stedelijke kan veranderen. Soerakarta is dan ook — met Djokja, Koedoes en Pekalongan — het type van een echte Javaanse stad. Het Europese element is trouwens nooit belangrijk geweest in Soerakarta; in 1930 bestond slechts 2 pct van de totale bevolking uit Europeanen.
DR G. KUPERUS
