Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-10-2024

SLEIDAN(US), johann(es)

betekenis & definitie

zo genoemd naar zijn geboorteplaats (eigenl.: Joh. Philippson), Duits humanist en geschiedschrijver (Schleiden i. d.

Eifel ca 1507 - Straatsburg 31 Oct. 1556), was van 1537-1542 in dienst van Frans I van Frankrijk als tussenpersoon met het Schmalkaldische Verbond. Hij ging in 1541 tot het Lutheranisme over, was in 1545 gezant der Protestantse Duitse vorsten in Engeland en was in 1551 voor hen werkzaam op het Concilie van Trente. In opdracht van de Schmalkaldische Bond maakte hij in 1545 een begin met het schrijven van de eerste zorgvuldig gedocumenteerde geschiedenis van de Hervorming onder keizer Karel V (1517-1555), waarbij hij minder aan de religieuze dan aan de politieke krachten aandacht schonk. Hoewel hij uiteraard het Prot. standpunt verdedigt, is zijn werk toch redelijk objectief. De Commentarii hebben eeuwen lang groot gezag genoten. Zij zijn meermalen vertaald (o.a. in het Ned.: 1584) en zijn ook thans, nadat veel meer archiefmateriaal toegankelijk is gemaakt, niet zonder belang.Bibl.: De statu religionis et reipublicae Carolo V. caesare commentarii (1555; meest gebruikte uitg.: 3 dln, 1785-1786); Summa doctrina Platonis de republica et de legibus (1548); De quattuor summis imperiis (1556); Opuscula (1608); Lat. vertalingen uit Froissart (1537) en van Commynes (1545-1548); Joh. Sleidans Briefwechsel is uitgeg. door H. Baumgarten (1881).

Lit.: H. Baumgarten, in: Allgem. deutsche Biogr. XXXIV (1892); A. Hasenclever, Sleidan-Studien (1905); F. Schnabel, Deutschlands geschichtl. Quellen und Darstellungen i. d.

Neuzeit I (1931); W. Friedensburg, Joh. Sl., der Gesch. schreiber u.s.w. (Schr. Ver. f. Reform. gesch. LII.1, 1935); H. v.

Srbik, Geist und Gesch. v. dtschen Humanismus bis zur Gegenw. I (1950).

< >