Nederlands theoloog (Utrecht 16 Juli 1839 - Santpoort 26 Juli 1910), tot doctor in de theologie gepromoveerd in 1867, Hervormd predikant te Veenendaal, Rotterdam en Amsterdam (1868-1880), hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam (1880-1888), op eigen verzoek ontslagen, Herv. predikant te Nijland (Fr.) (1888-1890), weer te Amsterdam (1890-1909).
Dr Hoedemaker is de eenzame strijder geweest tegen dr A. Kuyper. Ook Hoedemaker streefde naar oplossing van de moeilijkheden in de Hervormde Kerk, maar terwijl Kuyper door de Doleantie (1886) een breuk teweegbracht in de volkskerk, waardoor de Gereformeerde kerken in Nederland ontstonden, meende Hoedemaker in de volkskerk te moeten blijven om zonder breuk, zonder separatie tot gezondmaking van het kerkelijke leven, tot overwinning van de partijstrijd te kunnen komen. Toen Hoedemaker in 1886 niet meeging met de Doleantie, was zijn positie aan de Vrije Universiteit onmogelijk geworden en nam hij in 1887 ontslag. Hoedemaker was tegenstander van het partijwezen zowel in de kerk als in de staat. Zijn leuze was: „Heel de Kerk en heel het volk”.
Hij beschouwde het Nederlandse volk als een natie, die gegroeid was rondom het doopvont. Hij wilde de eenheid van de historische kerk in Nederland als Christusbelijdende volkskerk en ijverde voor het Gereformeerd-Protestantse karakter van de staat. Hij verzette zich met kracht tegen de idee van de neutrale staat. Een tijdlang was hij leider van de Confessionele Vereniging in de Herv. Kerk, maar verliet die vereniging, ómdat het een vereniging was. Hij stond tijdens zijn leven geheel in de schaduw van Kuyper, die zijn meerdere was in populariteit, welsprekendheid en journalistieke gaven.
Eerst na zijn dood hebben zijn denkbeelden aanhang gevonden ook buiten de kring van zijn engere geestverwanten. De reorganisatiebeweging in de Herv. Kerk probeerde mede zijn denkbeelden in kerkelijke practijk om te zetten, wat in 1950 tot resultaat had het tot stand komen en de aanvaarding van een nieuwe kerkorde in de Herv. Kerk
PROF. DR G. C. VAN NIFTRIK
Bibl. (voorn, werken): Het probleem der vrijheid en het theiotisch godsbegrip, diss. (1867); Een staat met den Bijbel (1902); De Kerk en het moderne staatsrecht (1904). Talrijke artikelen in De Gereformeerde Kerk (jgn 1888-1897).
Lit.: G. Ph. Scheers, P. J. H., diss. Utrecht (1939); Th.
L. Haitjema, Het erfgoed der Hervorming (1939).
