sedert Jan. 1900 Fürst zu Eulenburg und Hertefeld, graaf van Sandeis, Duits diplomaat (Koningsbergen 12 Febr. 1847-kasteel Liebenberg, Uckermark, 17 Sept. 1921), was van 18941902 Duits gezant te Wenen. Als begaafd gezelschapsmens met artistieke bekwaamheden (hij gaf gedichtenbundels uit o.a. Rosenlieder 1892) en vertrouwd vriend van keizer Wilhelm II viel hem na Bismarck’s aftreden de belangrijke rol toe, tussenpersoon te wezen tussen regering en keizer.
Hij heeft deze functie met grote tact en belangeloosheid vervuld, al slaagde hij er op den duur niet in, het gebrek aan samenwerking tussen de verschillende instanties in het Duitse rijk gedurende de „Nieuwe koers” goed te maken. Daarvoor miste hij de nodige karakterkracht. Moreel en physiek is Eulenburg vernietigd door het beruchte schandaalproces tegen de redacteur van de Zukunft, Maximilian Harden (1906), dat de politieke betekenis had, de regeringstoestanden onder Wilhelm II afdoende bloot te leggen en waarin hij — op zeer losse gronden — van homosexuele praktijken en — met meer recht — van meineed beschuldigd werd.Bibl.: Aus 50 Jahren. Erinnerungen, Tagebücher u. Briefe aus dem Nachlass. Hrsg, von J. Haller (1923); Mit dem Kaiser als Staatsmann und Freund auf Nordlandreisen (2 dln, 1931); Erlebnisse (1934).
Lit.: J. Haller, Aus dem Leben des Fürsten Philipp zu Eulenburg-Hertefeld (1924); R. Muschler, Ph. zu E. (1929); M. Baumont, L’affaire E. et les origines de la guerre mondiale (1933).
